Dieta Dukana jest najpopularniejszą dietą proteinową znaną na całym świecie. Podczas jej stosowania notuje się duży spadek wagi. Głównym jej założeniem jest spożywanie większej ilości białka, przy jednoczesnym całkowitym wyeliminowaniu węglowodanów. Wszędzie o niej przeczytasz, że stracisz dzięki niej zbędne kilogramy i przyspieszysz metabolizm. Niestety ma swoje wady i może być niebezpieczna dla naszego zdrowia. Dlaczego dieta Dukana jest niezdrowa? Jakie wady ma Dieta Dukana? Jakie choroby może wywołać? 

Na czym polega dieta Dukana?

Proteinowa dieta Pierre Dukana obejmuje kilka etapów odchudzania. Program żywieniowy według tej diety składa się z czterech faz, do każdej z nich przypisane są inne zalecenia żywieniowe i produkty, które trzeba spożywać. Czym się charakteryzują poszczególne fazy?

1. FAZA PROTEINOWA – tzw. faza ataku, zwana również uderzeniową, trwa od dwóch do dziesięciu dni w zależności od ilości kilogramów, których chcemy się pozbyć. W tej fazie głównie spożywamy białko pod każdą postacią. Dozwolone jest spożywanie 72 produktów pochodzenia zwierzęcego. Zaleca się spożywanie każdego dnia 2-3 łyżek otrębów owsianych (w połączeniu z 1 łyżką otrębów pszennych) lub po głównych posiłkach jednej łyżki oleju parafinowego w celu uniknięcia zaparć. Podczas tej fazy nie ma ograniczeń co do ilości spożywanych pokarmów, jednakże warunkiem koniecznym jest spożywanie produktów, które zawierają dużo białka i minimalną ilość węglowodanów i tłuszczu. W planie żywieniowym tej fazy najczęściej pojawiają się: chudy nabiał,  jaja, mięso drobiowe z indyka i kurczaka, a także dowolne ryby. Konieczne jest wypijanie 1,5 litra wody dziennie. 

1. FAZA UTRATY WAGI – tzw. naprzemienna, podobnie jak w pierwszej fazie, jej długość zależy od ilości kilogramów, które chcemy zrzucić, liczy się 7 dni na każdy kilogram. Podczas tej fazy naprzemiennie spożywa się pierwszego dnia produkty wysokobiałkowe, proteinowe (P), drugiego produkty warzywne (W), a trzeciego białkowe i warzywne (P+W). W tej fazie należy zrezygnować z ziemniaków i warzyw strączkowych.

1. FAZA UTRWALENIA WAGI – jest możliwa dopiero po osiągnięciu pierwszych efektów. Powinna trwać 10 dni na każdy jeden kilogram. Jeżeli straciliśmy 10 kg to faza utrwalenia trwa 100 dni. Poza produktami białkowymi i warzywami z poprzednich dwóch faz wolno spożyć dodatkowo ograniczone ilości innych wybranych produktów, np. owoców, żółtego sera czy niektórych produktów bogatych w błonnik. Dania białkowe należy spożywać przez 6 dni w tygodniu, uzupełniając posiłki owocami, pełnoziarnistym chlebem i pełnoziarnistym makaronem, brązowym ryżem, kaszą z pszenicy darum lub soczewicą. Dwa razy w tygodniu można zjeść posiłek lub deser, nie stosując się do diety.

1. FAZA STABILIZACJI – ostatnia faza, która ma charakteryzować się świadomym wybieraniem posiłków i powróceniem do normalnego żywienia bez jakichkolwiek ograniczeń jakościowych w wyborze produktów, pod warunkiem stosowania się do trzech kluczowych zasad: spożywanie raz w tygodniu produktów białkowych z listy podanej dla fazy uderzeniowej, dbanie o aktywność fizyczną – pokonywanie krótkich dystansów pieszo zamiast samochodem, niekorzystanie z windy, spożywanie codziennie 3 łyżek otrębów owsianych. Zaleca się również ograniczenie cukru, produktów z zawartością mąki pszennej oraz alkoholu[1].

Dlaczego dieta Dukana jest niezdrowa? 

Wszelkie kontrowersje wokół diety Dukana są spowodowane licznymi zagrożeniami dla zdrowia, jakie niesie jej stosowanie. Dieta Dukana przede wszystkim jest skierowana do osób zdrowych, które zmagają się z nadwagą i otyłością. Jest to sposób na pozbycie się nadmiaru kilogramów dopasowany do trybu życia osób aktywnych zawodowo, zapracowanych i poświęcających czas bliskim i rodzinie.

Osoby borykające się z tzw. otyłością hormonalną, spowodowaną chorobami endokrynologicznymi, w tym również zaburzeniami metabolicznymi np. insulinoopornością,  nie powinny stosować tej diety bowiem może być ona niebezpieczna dla ich zdrowia. Niestety dieta Dukana mimo, że jest bardzo powszechna, jest sprzeczna z zasadami zdrowego żywienia, przyjętymi przez wszystkie Ośrodki Naukowe.

Jakie choroby może wywołać stosowanie diety Dukana?

Dieta proteinowa Dukana nie dostarcza organizmowi odpowiedniej ilości węglowodanów, zawiera zdecydowanie zbyt dużo białka. Maksymalna tolerowana ilość białka w diecie człowieka zależy od tempa absorpcji jelitowej aminokwasów oraz zdolności wątroby do ich rozkładu i syntezy mocznika (jednego z produktów rozkładu białek) oraz usuwania azotu z moczem.

Nadmierne ilości białka w diecie, znacznie obciążają nerki i wątrobę. W diecie zalecanej przez lekarzy i dietetyków z białka powinno pochodzić ok. 15% całodziennej energii pobieranej z pokarmem, tymczasem w diecie Dukana jest to ponad dwukrotnie więcej.

Dieta Dukana może doprowadzić do zaburzenia metabolizmu lipidowego, które jest główną przyczyną chorób układu sercowo-naczyniowego. Zaburzenie to jest wynikiem niedoboru wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, błonnika i nadmiaru cholesterolu.

W diecie Dukana brakuje również składników mineralnych i witamin A, E, C, jak również żelaza i fosforu i magnezu. Żelazo jest ważnym składnikiem dostarczanym z pożywienia, ponieważ po odpowiedniej obróbce wchłaniane jest w jelicie cienkim. Następnie wiąże się z transferyną – białkiem, które transportuje żelazo do szpiku kostnego, śledziony i wątroby.

W razie utraty krwi, zapasy żelaza, które znajdują się w tych narządach, są wykorzystywane w celu produkcji hemoglobiny. W szpiku kostnym żelazo jest wykorzystywane w procesie tworzenia krwinek czerwonych. Żelazo odgrywa również ważną rolę w zwalczaniu bakterii i wirusów przez system odpornościowy, wpływa na metabolizm, sprzyja detoksykacji szkodliwych substancji w wątrobie oraz wspomaga prawidłową pracę układu nerwowego. W układzie nerwowym rola żelaza sprowadza się do prawidłowego utrzymania  fizycznych i intelektualnych funkcji organizmu. Dieta Dukana długotrwale pozbawiająca organizm żelaza, może doprowadzić do anemii[2].  

Równie ważnym składnikiem w naszym organizmie jest fosfor – makropierwiastek budujący kości. Zaburzenia gospodarki fosforu prowadzą do zmniejszenia gęstości kości, a tym samym do osteoporozy, w wyniku zwiększonej filtracji nerek, spowodowanej znaczną utrata wapnia z kośćca. Niedobór fosforu w organizmie jest najczęściej spowodowany nieodpowiednio zbilansowaną dietą[3]. Dieta zawierająca nadmierną ilość białka powoduje zwiększone wytwarzanie mocznika i amoniaku, co znacznie obciąża pracę nerek i wątroby. Może doprowadzić do przewlekłej choroby nerek, niewydolności nerek, kamicy nerkowej, nadciśnienia, a także cukrzycy.

Brak witaminy A, powoduje pogorszenie wzroku[4], niedobór lub całkowity brak witaminy E może powodować liczne zaburzenia przemiany materii, zaburzenia płodności, funkcjonowania układu krwionośnego, odpornościowego, uszkodzenie mięśni serca, mięśni szkieletowych, a nawet hiperwitaminozy – uszkodzenia wątroby[5]. Niebezpieczeństwem jest również możliwość wystąpienia kwaśnicy ketonowej, wzrostu kwaśności krwi, spowodowanej większą ilością ciał ketonowych, w wyniku czerpania energii przez organizm  z tłuszczów, alternatywnego źródła energii wynikającego braku odpowiedniej ilości węglowodanów.

Konsekwencją diety białkowej Dukana jest zaburzona koncentracja i uczucie chronicznego zmęczenia. Powodem takiego stanu są ketony, które w zastępstwie glukozy, stają się źródłem energii dla ośrodkowego układu nerwowego. Znaczny niedobór błonnika prowadzi do zaparć, sprzyjających rozwojowi nowotworu jelita grubego. Ilość warzyw i owoców jest zdecydowanie zbyt niska w porównaniu z zalecanym dla człowieka minimalnym spożyciem tych produktów wynoszącym 400, a optymalnie – 700 g dziennie.

Poważnym schorzeniem w wyniku diety Dukana może być dna moczanowa, charakteryzująca się odkładaniem złogów kryształków moczanów w mięśniach, w tkance podskórnej i stawach, co prowadzi do zapalenia stawów. Nie można zapomnieć również o miażdżycy wywołanej nadmiernym spożyciem produktów zwierzęcych – tłuszczów nasyconych i cholesterolu pokarmowego. Niedobór sodu i potasu zaburza równowagę wodno-elektrolitową.

Podczas stosowania diety Dukana bardzo łatwo doprowadzić organizm do zakwaszenia. Brak owoców, warzyw i odpowiednich minerałów nasz organizm jest narażony na obrzęki, bo ciało gromadząc wodę próbuje zmniejszyć stężenie kwasów. Nadmiar kwasów odkłada się w stawach powodując ból. Bolą też mięśnie, głowa, na skórze pojawiają się wypryski. Kwaśne środowisko zaburza przebieg wielu ważnych procesów biochemicznych, co wytrąca nasze ciało z równowagi[6].

Po drastycznych ograniczeniach wygłodniały organizm domaga się uzupełnienia niedoborów witaminowo – mineralnych, które powstają w wyniku stosowania diety Dukana. Utrudniania w odbudowaniu zapasów energetycznych podczas stosowania diety zaburzają metabolizm. Dlatego częstą konsekwencją ostatniej fazy, w której przyzwyczajamy nasz organizm do normalnego żywienia jest efekt jo-jo.

Ze względu na wszystkie wymienione zagrożenia wynikające z niedoboru odpowiednich witamin i minerałów potrzebnych naszemu organizmowi do prawidłowego funkcjonowania, dieta Dukana jest niezdrowa. Każdy plan żywieniowy powinien być dobierany indywidualnie. Zapotrzebowanie energetyczne każdego człowieka jest inne i zależy od wielu czynników, dlatego poziomy energetyczne diet odchudzających powinny być ustalane indywidualnie.

W tradycyjnej, zdrowej diecie niskokalorycznej np. wzorowanej na diecie śródziemnomorskiej, zalecane jest ograniczenie spożycia tłuszczów, zwłaszcza zwierzęcych i produktów węglowodanowych, ale tych o wysokim indeksie glikemicznym oraz zwiększenie spożycia warzyw i wody.

Światowa Organizacja Zdrowia (ang. World Health Organization), rekomenduje dietę zgodną z zasadami prawidłowego żywienia, która powinna zawierać 25-30% tłuszczu, 45-65% węglowodanów i 10-15% białka. Przyjęto, że dietą bezpieczną i skuteczną jest tradycyjna dieta niskoenergetyczna, a jedyną dietą o udowodnionym działaniu prozdrowotnym jest dieta śródziemnomorska.

____________________

[1]. Dieta Dukana (dieta białkowa) – za i przeciw, http://www.lightbox.pl/dieta-dukana (dostęp: 16.12.2016).

[2] A.Wasilewska, Niedobór żelaza, http://wylecz.to/pl/choroby/choroby-krwi/niedobor-zelaza.html#popupClose  (dostęp: 16.12.2016).

[3] Fosfor – rola w organizmie, niedobór, dieta, https://portal.abczdrowie.pl/niedobor-fosforu  (dostęp: 16.12.2016).

[4] NIEDOBÓR WITAMINY A: przyczyny i objawy. Jak uzupełnić niedobór witaminy A?, http://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/domowa-apteczka/niedobor-witaminy-przyczyny-objawy-jak-uzupelnic-niedobor-witaminy-a_38787.html  (dostęp: 16.12.2016).

[5] Niedobór witaminy E, https://portal.abczdrowie.pl/jakie-sa-skutki-niedoboru-witaminy-e (dostęp: 16.12.2016)

[6]  Dieta Dukana szkodzi na nerki, wątrobę i mózg. Czy warto katować się dietą Dukana?, http://www.poradnikzdrowie.pl/diety/odchudzajace/dieta-dukana-szkodzi-na-nerki-watrobe-i-mozg_40045.html (dostęp: 16.12.2016).