Cukrzyca jest przewlekłą chorobą ogólnoustrojową, której przyczyną są zaburzenia w działaniu lub wydzielaniu insuliny do krwi. Insulina to hormon produkowany przez trzustkę. Jej niedobór skutkuje nieprawidłowościami w wykorzystywaniu glukozy przez komórki organizmu, co przekłada się m.in. na zwiększenie poziomu glukozy we krwi. Zaliczana do chorób cywilizacyjnych cukrzyca, jest poważną chorobą wymagającą stałej opieki lekarskiej.
Cukrzyca typu 1 i 2 charakteryzuje się bardzo podobnymi do siebie objawami, jednak leczenie w obu tych przypadkach przebiega nieco inaczej. Sprawdź, jakie są pierwsze objawy cukrzycy oraz z czego składa się dieta dla cukrzyków.
Co to jest cukrzyca?
Nazwa cukrzyca została zaczerpnięta od łacińskich słów, które po przetłumaczeniu na język polski brzmią „cedzenie wody przez ciało” i „słodki jak miód”. Nie są one przypadkowe, jako że odnoszą się do charakterystycznych objawów cukrzycy. Osoba chora może odczuwać wzmożone uczucie pragnienia, a do tego wszystkiego pojawia się potrzeba częstych wizyt w toalecie.
Cukrzyca uznana została za chorobę metaboliczną, tylko co to właściwie znaczy? Choroby metaboliczne to grupa chorób, w przebiegu których dochodzi do zaburzenia metabolizmu białek, tłuszczów lub węglowodanów, co ma miejsce w przypadku cukrzycy. Nieprawidłowości te niosą za sobą poważne konsekwencje. W organizmie chorego na cukrzycę pojawia się nadmiar lub niedobór określonych związków chemicznych, co ma bezpośredni wpływ na jego zdrowie i samopoczucie.
Metabolizmem określany jest także ogół zjawisk zachodzących w ciele człowieka. Są one fundamentem wszystkich zjawisk biologicznych i procesów jakie mają miejsce w naszym organizmie. To one sprawiają, że komórki mogą dzielić się i rosnąć, a także mają ułatwioną komunikację z innymi komórkami. Każda choroba metaboliczna cechuje się zaburzeniami konkretnych procesów przemiany materii. W przypadku cukrzycy pojawiają się niemałe problemy w prawidłowym działaniu gospodarki cukrowej.
Pod pojęciem cukrzycy może kryć się co najmniej kilka odmiennych jednostek chorobowych. Rozwijają się one na całkowicie innym podłożu i w poszczególnych fazach mają inny przebieg, a także rokowania. Właśnie dzięki tym różnicom udało się zidentyfikować i wyodrębnić kilka różnych typów cukrzycy.
Cukrzyca – objawy
Charakterystycznym dla cukrzycy objawem jest wysokie stężenie glukozy we krwi. Niestety nie da się go określić bez wykonania odpowiednich badań, które jednoznacznie potwierdzą czy dana osoba ma poważny problem, czy też jej on nie dotyczy. Co prawda poziomu glukozy nie da się zobaczyć, jednak towarzyszy mu szereg innych objawów, które po wystąpieniu możesz bez większych trudności zaobserwować.
Co najważniejsze, kliniczne objawy cukrzycy w dużym stopniu zależą od stopnia uszkodzenia komórek trzustkowych lub tempa rozwoju odporności organizmu na insulinę. Jak już zostało wcześniej powiedziane, poszczególne rodzaje cukrzycy również dają charakterystyczne dla siebie objawy, które różnią się w przypadku cukrzycy typu 1 i 2.
Cały proces zaczyna się bardzo niewinnie. Stopniowo tracone są niewielkie ilości czynnych komórek odpowiadających za produkcję insuliny, co prowadzi do nieprawidłowej tolerancji glukozy. Przez lekarzy taki stan nosi nazwę „przedcukrzycowego”. Organizm w tym czasie nie da nam żadnych charakterystycznych znaków, które mogłyby wskazywać na zagrożenie cukrzycą, a jakiekolwiek nieprawidłowości możemy dostrzec jedynie w wynikach badań laboratoryjnych.
Wraz z upływem czasu dochodzi do rozwoju jawnej choroby. Pierwsze objawy cukrzycy są ściśle związane z poziomem glukozy we krwi. Jeśli przez długi czas jest on bardzo wysoki to przebieg choroby jest gorszy a dokuczające nam dolegliwości silniejsze.
Objawy cukrzycy typu I
Jak już zostało wcześniej wspomniane, cukrzycę możemy podzielić na 2 typy. W przypadku cukrzycy typu I (insulinozależnej) chory może odczuwać duże pragnienie, a także pojawia się u niego potrzeba częstego oddawania moczu (wielomocz). Co może dać do myślenia to to, że taka osoba będzie non stop głodna i pomimo tego, że będzie dużo jadła, jej waga zacznie wyraźnie spadać. Pojawi się także ogólnie osłabienie i senność. Wykonywanie nawet najłatwiejszych i najmniej wysiłkowych czynności będzie bardzo męczące.
Ludzie cierpiący na cukrzycę typu I często uskarżają się na problemy z widzeniem. Zdarza się, że widzą podwójnie lub widziany przez nich obraz jest zamazany. W niektórych przypadkach może wystąpić drętwienie kończyn czy spowolnienie w gojeniu ran. W zaawansowanych stadiach choroby ma miejsce śpiączka. Zauważono, że u chorych na cukrzycę często pojawiają się zaburzenia funkcjonowania mikrobiomu (o tym co to jest mikrobiom przeczytasz tutaj: https://diagnozujmy.pl/niezwykla-moc-baterii-jelitowych/). Niewykluczone, że dodatkowo wystąpią liczne zapalenia skóry i czyraki.
Objawy cukrzycy typu II
Cukrzyca typu II (insulinoniezależna) przez długi czas może nie dawać żadnych objawów. W przypadku, gdy cukrzyca ta pozostanie nierozpoznana przez co nie będzie leczona, może doprowadzić do nieodwracalnych w skutkach uszkodzeń narządów wewnętrznych. Dotychczas przeprowadzone badania statystyczne na grupie osób chorych na cukrzycę typu II pokazały, że spory ich odsetek w chwili postawienia diagnozy miał już rozwinięte powikłania ze strony układu naczyniowego. Najbardziej charakterystycznym objawem w tym przypadku jest skłonność do ropnych zakażeń skórnych.
Do wczesnych objawów zaliczyć można podobnie jak w przypadku cukrzycy typu I: duże pragnienie i częste oddawanie moczu, spadek na wadze, problemy z widzeniem, drętwienie kończyn, ogromne zmęczenie i senność. Po nawet lekkim uderzeniu na skórze pojawiają się ogromne siniaki, a rany dużo wolniej się goją niż w przypadku osoby zdrowej. U mężczyzn dodatkowo mogą wystąpić zaburzenia erekcji, a u kobiet przewlekłe zapalenia pochwy.
Jest także szereg objawów późnych, czyli powikłań towarzyszących cukrzycy nieleczonej lub takiej, dla której zastosowano nieodpowiednie leczenie. Zalicza się do nich: nefropatia cukrzycowa, neuropatia cukrzycowa, retinopatia cukrzycowa, stopa cukrzycowa, a także miażdżyca naczyń krwionośnych.
Leczenie cukrzycy
Leczenie cukrzycy to tak naprawdę utrzymywanie odpowiedniego poziomu cukru we krwi, ale też skuteczne zapobieganie poważnym powikłaniom. Dla każdego typu cukrzycy leczenie przebiega nieco inaczej.
Leczenie cukrzycy typu 1
W przypadku cukrzycy typu 1 podstawą leczenia jest insulina. Do leczenia wykorzystuje się wyłącznie insulinę ludzką wykazującą się pośrednim czasem działania lub analogi insuliny, które w odróżnieniu od tej pierwszej insuliny działają dużo dłużej. Określona norma cukru we krwi to podstawa, ale nie zostanie utrzymana, jeśli pacjent nie będzie poddawał się samokontroli. Diabetyk musi wielokrotnie sprawdzać jak się ma poziom cukru we krwi, regularnie przyjmować przepisaną mu insulinę, a także zażywać odpowiedniej dawki aktywności fizycznej, w połączeniu ze zdrową, zrównoważoną dietą.
Leczenie cukrzycy typu 2
U osób chorych na cukrzycę typu 2 leczenie przebiega wielotorowo. I podobnie jak dla rodzaju 1, bez zaangażowania i odpowiedniego wyedukowania diabetyka niewiele można zdziałać. Dlatego w leczeniu ogromną rolę odgrywają edukatorzy diabetologiczni, którzy przekazują pacjentowi wszystkie niezbędne wskazówki, jak powinno zmienić się jego życie po diagnozie. Na to jak będzie wyglądać krzywa insulinowa ma wpływ sam diabetyk. Jeśli nie będzie przestrzegał wytycznych dotyczących diety, ani nie będzie zażywał codziennej dawki ruchu to dotychczas odczuwane dolegliwości mogą się nasilić. Zazwyczaj osobom chorym na cukrzycę typu 2 lekarze w pierwszej kolejności przepisują metmorfinę, która ma za zadanie zmniejszyć insulinooporność. Dopiero, gdy metmorfina nie przyniesie oczekiwanych efektów należy sięgnąć po: pochodne sulfonylomocznika, akarbozę, leki inkretynowe, inhibitory SGLT2 lub pochodne tiazolidynodionu.
Przyczyny cukrzycy
Jak już zapewne wiesz z wcześniejszej części artykułu, cukrzyca dzieli się na insulinozależną i insulinoniezależną. Ta pierwsza spowodowana jest całkowitym brakiem wydzielania insuliny, który wywołują uszkodzenia komórki trzustki odpowiedzialne za produkcję tego hormonu. Dokładne przyczyny tego zjawiska do tej pory nie zostały poznane. Najbardziej pod uwagę bierze się tutaj indywidualne predyspozycje genetyczne, które w połączeniu z czynnikami środowiskowymi, prowadzą do rozwoju procesu autoimmunologicznego.
Drugi typ cukrzycy charakteryzuje niewrażliwość komórek na wydzielanie insuliny. W jej rozwoju oprócz czynników genetycznych ważną rolę odgrywają czynniki zależne w dużej mierze od chorego. Zalicza się do nich otyłość, zwłaszcza brzuszną, która ma ścisły związek z rozwojem insulinooporności. Ogromną rolę ogrywa także mała aktywność fizyczna, siedzący tryb życia oraz niezdrowe odżywianie. Cukrzyca typu II najczęściej doskwiera osobom starszym, które osiągnęły co najmniej 45 rok życia.
Dieta dla cukrzyków
Chorym na cukrzycę lekarze zalecają przestrzeganie kilku podstawowych zasad żywienia. Muszą oni zwracać szczególną uwagę na to co ląduje na ich talerzu, gdyż w przeciwnym razie może podnieść się poziom cukru we krwi. I tak cukrzycy muszą regularnie przyjmować posiłki, a także zjadać odpowiednią ich ilość. Za każdym razem muszą dokładnie sprawdzać kaloryczność spożywanych dań, która w dużej mierze zależy od trybu życia, jakie prowadzi diabetyk.
Osoba chora na cukrzycę powinna także zrezygnować z przyjmowania cukru, który może zastąpić np. aspartamem. Kolejnego dnia chory powinien przyjąć porównywalną liczbę kcal do tej, którą przyswoił dnia poprzedniego. Ważny jest także skład jakościowy stosowanej diety. I tak diabetycy powinni jeść od 40% do 50% węglowodanów, od 30% do 35% tłuszczów i od 15% do 20% białek.
