Sok klonowy to tylko jeden z soków, jaki można pozyskiwać wczesną wiosną. Doskonale nadaje się do picia prosto z drzewa, po zakwaszeniu czy w postaci kultowego syropu klonowego. Jak cieszyć się drzewnym płynem zebranym własnoręcznie?

Które gatunki klonu nadają się do zebrania soku?

Jeśli zależy nam na słodkim smaku, należy zwrócić uwagę na klon pospolity, klon jawor oraz klon polny. Te gatunki rosną w Polsce w całkiem dużej ilości. Nasze odmiany klonu nie są tak słodkie, jak, np. klon cukrowy występujący w Kanadzie, ale z powodzeniem mogą go zastąpić w wytwarzaniu soku czy syropu. W przypadku, gdy interesują nas nie tylko klony, warto zwrócić uwagę również na brzozę, o której właściwościach jest mowa w artykule: https://diagnozujmy.pl/sok-z-brzozy/, graby, olchy, wierzby osiki i wiele innych drzew, których sok również nadaje się do picia.

Jakie wartości odżywcze zawiera sok klonowy?

Największy procent składu stanowi woda, a resztę sole mineralne, witaminy, kwasy organiczne i cukry (m.in. witaminy z grupy B, magnez, mangan, żelazo, wapń, fosfor, potas,cynk). Według badania rodzaju cukrów w sokach drzewnych przeprowadzonego na Uniwersytecie Rzeszowskim przez Łukasza Łuczaja, Macieja Bilika i Kingę Stawarczyk, sok klonowy zawiera ok. 3% sacharozy, brzozowy ok. 2% sacharozy, fruktozy, glukozy, a z grabu prawie 1% glukozy i fruktozy. Procenty te mogą się różnić w zależności od warunków pogodowych w danym roku (np. skoki temperatury, gwałtowny/powolny początek wiosny), miesiąca czy pory sezonu- najsłodsze soki są na jego początku.

Kiedy zbierać soki z drzew?

Nie ma wyznaczonej daty- soki zaczynają obficie przepływać przez drzewa wczesną wiosną. Najlepsze warunki to słoneczna pogoda i temperatura oscylująca wokół 15 st. C. W Polsce południowej odpowiedni moment na zbiór płynu to około 20 marca – 5 kwietnia, jednak, np. na Suwalszczyźnie daty przesuną się o 1-3 tygodnie. Również pora dnia ma znaczenie- sok najobficiej płynie w okolicach południa po nagrzanej stronie pnia, gdy temperatura jest najwyższa. Nie wszystkie drzewa puszczają soki w tej samej chwili –  o klonie powinno się pamiętać już w marcu, o brzozie – w kwietniu, ale przede zwracać uwagę na to, co jaka jest pogoda.

Jak spuścić sok z drzewa?

Jest kilka metod do wyboru, mniej lub bardziej inwazyjnych i ryzykownych dla drzewa. Należy ściśle przestrzegać zasad, jakie obowiązują przy wykonywaniu otworu- w innym przypadku drzewo może być bardzo osłabione, a nawet zabite przez zakażenie grzybami.
Pierwsza metoda to wwiercenie w pień rurki na głębokość ok.1 cm pod kątem ok. 45 stopni, jednak dla niewprawnych nie jest odpowiednia- zbyt głęboki otwór naraża drzewo na infekcje grzybowe. Jeśli już decydujemy się na wiercenie otworu, po zebraniu soku korzystniej dla rośliny zostawić go do zaschnięcia (trwa to kilka dni) niż zatkać.

Drugi sposób to zrobienie nacięcia na kształt litery U lub V także pod kątem. Dopasowuje się do niego rurkę tak, aby sok płynął prosto do naczynia. Może być zrobiona z rozłupanej, wydrążonej gałązki czarnego bzu albo zakupiona rurka. Blizna w drzewie może wydawać się groźna, jednak szybko się goi, ponieważ jest powierzchniowa. Jeśli jest zrobiona prawidłowo, nie stwarza ryzyka dla drzewa zakażenia grzybami.

Trzecia opcja jest najmniej inwazyjna- pod gałąź z obciętym czubkiem podkłada się naczynie, a sok powoli skapuje. Drzewo jest naruszone w niewielkim stopniu w porównaniu z pozostałymi metodami, lecz najdłużej czeka się na interesującą nas ilość soku.

Jak przechowywać pozyskany sok?

Sok fermentuje po ok. 24 godzinach w cieple, za to w temperaturze ok. 10 stopni można go przechowywać kilka dni. Aby płyn posłużył nam dłużej- kilka miesięcy, trzeba go zakwasić i przechowywać w chłodnym, zacienionym miejscu, np. piwnicy. Aby przedłużyć czas przydatności płynu, m. in. na Ukrainie sok wlewa się do beczek, na których dnie znajdują się skórki chleba razowego, zakwas z mąki razowej i/lub suszone owoce (jabłka, gruszki, rodzynki). W ten sposób na powierzchni tworzy się cienka błona, która nie pozwala na przedostanie się powietrza.

Jak zrobić syrop klonowy?

Aby uzyskać 0,5 l syropu klonowego potrzeba ok. 20 l soku z klonu. Sok gotuje się tak długo, aż odparuje woda i konsystencja będzie dla nas odpowiednio gęsta. Następnie przelewa się do butelki, słoika lub innego wygodnego naczynia i używa do deserów, słodzenia potraw jako zamiennik cukru czy miodu.

[1] Sok brzozowy, klonowy i inne: prawie wszystko o spuszczaniu soków z drzew, http://lukaszluczaj.pl/prawie-wszystko-o-spuszczaniu-sokow-drzew/

[2] Zimowy syrop klonowy z własnej działki. Czy to w ogóle możliwe?, http://weekendwogrodzie.com/zimowy-syrop-klonowy-z-wlasnej-dzialki-czy-to-w-ogole-mozliwe/

[3] Chcesz mieć syrop klonowy? Ruszaj na zbiory! http://ulicaekologiczna.pl/umysl-i-cialo/chcesz-miec-syrop-klonowy-ruszaj-na-zbiory