Żylna choroba zatorowo-zakrzepowa (ŻChZZ) obejmuje dwie jednostki chorobowe: zakrzepicę żył głębokich (ZŻG) oraz zatorowość płucną.
W poniższym artykule skupimy się na zakrzepicy żył, która występuje dosyć często, szczególnie w okresie wiosenno-letnim oraz w wyniku długotrwałego unieruchomienia, które nie jest nam obce w dobie kwarantanny i koronawirusa.
Zakrzepica żył głębokich a zatorowość płucna
Żyły w kończynie dolnej możemy podzielić na dwie grupy:
- głębokie – leżą pomiędzy mięśniami i towarzyszą tętnicom – to właśnie te naczynia mogą być objęte zakrzepicą,
- powierzchowne – znajdują się pod skórą, ich patologia widoczna jest jako żylaki.
Zakrzepica żył głębokich to choroba związana z powstaniem zakrzepu w świetle naczynia, który zaburza przepływ krwi z kończyn dolnych do serca. Najczęściej dotyczy łydki i w tej postaci choroba ma łagodny przebieg, często kończąc się samoistnym udrożnieniem żyły. Jeżeli jednak zakrzep powstanie w żyłach w obrębie uda, grozi to oderwaniem się kawałka zakrzepu i powędrowaniem aż do naczyń płucnych, co grozi bezpośrednim zagrożeniem życia, czyli zatorowością płucną lub udarem mózgu.
Skąd biorą się zakrzepy w żyłach?
Na ich powstanie mają wpływ 3 główne czynniki:
- Uszkodzenie ściany naczynia – na przykład z powodu urazu lub przebytej operacji.
- Zwolnienie przepływu w naczyniach żylnych – w wyniku długotrwałego przebywania w pozycji siedzącej (np. podczas podróży samolotem czy siedzącego trybu życia).
- Nadmierna krzepliwość krwi.
Osoby z grupy ryzyka to pacjenci: otyli, po 45. roku życia, unieruchomieni w łóżku, po poważnych urazach (złamania kości, operacje), z nowotworami oraz niewydolnością serca, a także kobiety w ciąży i w trakcie połogu.
Jakie są typowe objawy?
- Obrzęk podudzia lub całej nogi.
- Tkliwość nogi i bolesność podczas ucisku.
- Ocieplenie nogi, czasem może wystąpić stan podgorączkowy.
- Ból łydki przy grzbietowym zgięciu stopy.
- Złagodzenie objawów po spuszczeniu nogi w dół.
Około 60% przypadków może przebiegać ze skąpymi objawami i samoistnie ustępować. Znając jednak czynniki ryzyka oraz charakterystyczne objawy, zachowajmy czujność i w razie wątpliwości skonsultujmy się z chirurgiem naczyniowym lub lekarzem rodzinnym.
Pamiętajmy, że obustronny obrzęk kończyn dolnych nie oznacza zakrzepicy, a raczej jest objawem niewydolności krążenia lub nadciśnienia tętniczego.
Jak lekarz stawia diagnozę?
Najważniejszy jest wywiad i badanie fizykalne przeprowadzone przez chirurga naczyniowego DP MED.
Podstawę stanowi także oznaczenie poziomu D-dimerów, których podwyższony poziom może sugerować zakrzepicę. Jeśli jednak wynik pozostaje w normie, możemy z dużym prawdopodobieństwem wykluczyć taką diagnozę.
Obok D-dimerów niezbędne jest wykonanie badania USG żył, w którym lekarz może łatwo i sprawnie prześledzić przebieg naczyń oraz zlokalizować miejsce, w którym utworzył się skrzep.
Jak wygląda leczenie?
Ważne jest szybkie uruchomienie pacjenta, leżenie w łóżku może pogorszyć sprawę. Dodatkowo wprowadza się „kompresjoterapię” – czyli leczenie uciskiem, np. poprzez zastosowanie opasek lub pończoch uciskowych.
Wśród leków duże znaczenie ma heparyna podawana podskórnie, która hamuje dalsze tworzenie się zakrzepu. Powszechnie stosuje się także doustne leczenie przeciwkrzepliwe: warfarynę lub acenokumarol.
Bibliografia:
[1] – Interna Szczeklika, Medycyna Praktyczna, Kraków, 2019
