Stanowisko Zespołu Ekspertów dotyczące profilaktyki witaminy D nie pozostawia żadnych złudzeń: dzieci do skończenia 18. roku życia powinny być suplementowane witaminą D. Pozostałe witaminy i mikroelementy powinny być spożywane w codziennej diecie pod postacią dużych porcji owoców i warzyw, jednak w przypadku niejadków może okazać się to prawdziwym wyzwaniem. Jakie są najważniejsze witaminy w diecie dorastającego dziecka? Jak zachęcić dzieci do jedzenia owoców i warzyw? Jak skutecznie uzupełnić niedobory witamin w diecie przedszkolaka i ucznia?
Ważne witaminy i mikroelementy w diecie dziecka
Niepodważalnie najważniejszą witaminą rekomendowaną do suplementacji dzieci jest witamina D. Jej niedobór grozi nie tylko krzywicą, ale także w przyszłości może przyczynić się do pojawienia się osteoporozy, cukrzycy typu I, chorób autoimmunologicznych oraz nowotworów. Ponadto witamina D pełni bardzo ważną rolę w utrzymaniu prawidłowej mineralizacji kości. Odpowiedni poziom może zapewnić regularna ekspozycja na Słońce, jednak stosowanie kremów przeciwsłonecznych z filtrem UVA sprawia, iż nie dochodzi do wydajnej syntezy. Witamina D powinna być dodatkowo suplementowana w wysokości 400 IU na dobę w okresie od października do marca (za: Stanowisko Zespołu Ekspertów. Polskie zalecenia dotyczące profilaktyki niedoborów witaminy D).
Jak wskazują badania przeprowadzone w warszawskich i koszalińskich przedszkolach, w dietach dorastających dzieciaków jest obecna zbyt duża dawka witaminy A, E oraz witamin z grupy B, zaś zbyt niska dawka folianów oraz wspomnianej witaminy D (za: Zawartość wybranych witamin w racjach pokarmowych przedszkoli na terenie Warszawy i okolic oraz Ocena spożycia wybranych witamin i składników mineralnych w przedszkolnych racjach pokarmowych dzieci z terenu Koszalina). Foliany czyli kwas foliowy, to witaminy z grupy B odpowiadające za prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego, wpływają na procesy krwiotwórcze, uczestniczą w syntezie kwasów DHA oraz wpływają na regulację i wzrost komórek.
Kolejną witaminą, która ma ważny udział w życiu dorastającego dziecka, jest witamina C odpowiadająca za wchłanianie się żelaza, przeciwdziała skutkom stresu oraz poprawia stan zębów, skóry oraz kości. Jej niedobór może spowodować pojawieniem się anemii, utraty apetytu, chronicznego zmęczenia i apatii, a nawet bólu stawów. Ponadto w diecie dziecka powinny znajdować się kwasy omega-3 oraz omega-6 niezbędne w rozwoju układu nerwowego oraz regulujące pracę układu sercowo-naczyniowego, żelazo w przypadku dzieci będących na diecie bezmięsnej lub zagrożone anemią oraz wapń, drugi obok witaminy D podstawowy budulec kości.
Warzywa i owoce – skarbnica witamin
Najlepszą metodą uzupełnienia niedoboru witamin i mikroelementów jest ich spożywanie pod postacią warzyw i owoców. Niestety, dzieciaki są często bardzo wybredne i nie chcą jeść gotowanych jarzyn, często wybierają słodycze zamiast słodkich darów natury. Warto jednak sprytnie przemycić je do diety dziecka pod postacią zblendowanych koktajli do picia, które można przygotować razem z rodzicami. Warto wybrać się na zakupy razem z pociechą i pozwolić jej wybrać warzywa ze sklepowej półki. Warzywa można sprytnie przemycić w zupach-kremach, zaś owoce w delikatnych deserach (np. pieczonym jabłku z miodem i żurawiną lub domowymi lodami przygotowanymi z bananów i naturalnych jogurtów. Mikroelementy i pierwiastki można uzupełnić sięgając po różnorodne suszone owoce oraz bakalie, np. orzechy włoskie zawierają cenny magnez. Warto mieć na uwadze, iż jeśli dzienny jadłospis dziecka zawiera prócz wspomnianych owoców i warzyw także kasze, nabiał oraz mięso (w tym ryby), to nie ma obaw, iż grozi mu niedobór witamin.
Dodatkowa suplementacja witamin dla dzieci – żelki z witaminami
Niestety, dzieciaki bardzo często odmawiają spożywania nie tylko warzyw i owoców, ale także mają niechęć do sięgania po witaminy w postaci tabletek lub syropu, ponieważ kojarzą im się z lekarstwem, problem ten dotyczy zwłaszcza przedszkolaków. Z drugiej strony dzieci bardzo lubią słodycze i to może okazać się zachęcające podczas uzupełnienia niedoboru witamin, np. żelki z witaminami są przeznaczone dla dzieci od czwartego roku życia: http://www.vibovit.pl/produkty/witaminy-dla-dzieci-8-12-lat/vibovit-uczen/vibovit-literki-zelki/. Najważniejsza jest dokładna obserwacja dziecka czy faktycznie potrzebuje dodatkowej suplementacji witaminami, np. w okresie rekonwalescencji po chorobie, okresu obniżonej odporności, wzmożonego wysiłku lub dużej aktywności fizycznej. Jeśli tak, to należy porozmawiać z dzieckiem i wytłumaczyć mu różnice między leczeniem, suplementacją witaminami a dobrymi nawykami żywieniowymi. Dziecko nie powinno traktować żelek z witaminami jako nagrody za dobre zachowanie lub jako popołudniowej przekąski. Rodzice powinni pamiętać także o tym, że sięgając po wieloskładnikowe żelki z witaminami nie powinni dodatkowo suplementować dziecka pojedynczymi witaminami. Bardzo ważne jest, aby łącznie dawki nie przekraczały dziennych norm żywieniowych.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
Źródła medyczne:
1. Stanowisko Zespołu Ekspertów. Polskie zalecenia dotyczące profilaktyki niedoborów witaminy D, dostęp online: http://www.ptgin.pl/index.php/content/download/9507/140545/file/Profilaktyka%20niedobor%C3%83%C2%B3w%20witaminy%20D%20(2009).pdf
2. Maria Dymkowska-Malesa, Agnieszka Szparaga, Ocena spożycia wybranych witamin i składników mineralnych w przedszkolnych racjach pokarmowych dzieci z terenu Koszalina, dostęp online: http://www.nowapediatria.pl/wp-content/uploads/2014/10/np_2013_106-110.pdf
3. Magdalena Górnicka, Joanna Frąckiewicz, Izabela Trela, Zawartość wybranych witamin w racjach pokarmowych przedszkoli na terenie Warszawy i okolic, dostęp online: http://yadda.icm.edu.pl/yadda/element/bwmeta1.element.dl-catalog-13055df3-a5ef-4716-a750-a80daadfaba7/c/12_RPZH_vol_62_nr_2-2011_205.pdf
4. Anna Brzozowska, Wojciech Roszkowski, Barbara Pietruszka, Joanna Kałuża, Witaminy i składniki mineralne jako suplement diety, dostęp online: http://wydawnictwo.pttz.org/wp-content/uploads/pelne_zeszyty/full_2005445S.pdf
