Coraz więcej osób interesuje się dietami eliminacyjnymi czyli wykluczającymi określone substancje z codziennego żywienia. Może to być spowodowane nietolerancją, alergiami lub po prostu chęcią sprawdzenia skutków wyłączenia produktu z diety na własnej skórze. Czy mleko powinno znaleźć się na liście produktów niewskazanych dla człowieka? 

Wapń i inne wartości odżywcze mleka

Często pierwszym skojarzeniem, jakie przychodzi na myśl o mleku krowim jest wysoka zawartość wapnia, a tym samym niezbędny, wartościowy budulec kości. Przyswajalność wapnia w tym przypadku wynosi 80% – w zestawieniu z mlekiem sojowym to naprawdę dużo, ponieważ z napoju sojowego przyswajalne jest jedynie 13%. Poza wysoką zawartością wapnia mleko posiada również m.in. potas, cynk, fosfor, selen, mangan, jod, fluor, witaminy z grupy B (B2, B12) i witaminy A i D. Ta ostatnia w połączeniu z dużą ilością wapnia stanowi mocną bazę dla wzmacniania i odbudowywania układu kostnego. Dzięki tym wszystkim pierwiastkom i witaminom, mleko może być uznawane jako jeden z najbardziej wartościowych napojów.

Co stanowi konkurencję w tej dziedzinie? Zdecydowanie mogą to być sardynki, migdały czy sezam. Posiadają więcej wapnia niż mleko oraz jest on dużo lepiej przyswajalny. Powoduje to nieodpowiedni stosunek wapnia do fosforu, który powinien wynieść dwa do jednego, a w przypadku mleka jest on mniejszy.

Poza tym, w ludzkiej krwi stężenie wapnia to 9-10mg, a po spożyciu białego napoju gwałtownie wzrasta, co skutkuje wzmożonym wydalaniem wapnia z nerek wraz z moczem. W ten sposób organizm przywraca właściwy poziom pierwiastka we krwi. Potwierdziło to m.in. badanie ,,The Nurses’ Health Studies’’, a zdaniem niektórych naukowców efektem jest osteoporoza czy próchnica. Kontrargument mogą stanowić badania Szpitala Uniwersyteckiego w Zurychu i Dartmouth Medical School, które wykazały o 70% mniejszą liczbę złamań u osób spożywających 4 szklanki mleka dziennie w porównaniu z osobami unikającymi mleka. Zostało to uzasadnione szybką i efektywną przyswajalnością wapnia i fosforu przez ludzki organizm.

Mleko – alergie i nietolerancje

Mleko to jeden z najczęściej występujących alergenów, zwłaszcza u dzieci. Jest stwierdzana u 2,7% niemowląt karmionych nienaturalnie oraz u 1,8% karmionych naturalnie. Powodem może okazać się kazeina, która może powodować dolegliwości układu pokarmowego, oddechowego czy skóry. Niebezpieczeństwo może też stanowić fakt produkcji przez kazeinę homocysteiny, co źle wpływa na układ krążeniowy przez blokadę żył wraz z tętnicami. Zdecydowana większość dzieci jednak wyrasta z alergii po 5 roku życia, a wiele osób twierdzi, że jeśli dziecko jej nie przejawia, nie ma potrzeby eliminacji mleka z diety-  może to wręcz przynieść negatywne skutki jak ubytki wapnia w kościach oraz mniejszy wzrost w porównaniu z dziećmi, które regularnie piją mleko i pożywają produkty mleczne. Dowiodło tego m.in badanie R. E. Black, S. M. Williams, I. E. Jones i A. Goulding, które pokazało, że dzieci nie przyjmujące mleka i pokarmów mlecznych są niższe a ponadto mają wyższe BMI (Body Mass Index) niż dzieci z dietą mleczną.

Nietolerancja mleka u dorosłych może wynikać z zaniku enzymu trawiącego laktozę- laktazy. Skutki wiążą się ze wzdęciami, nadmierną ilością gazów, bólami brzucha, mdłościami czy biegunką. Nietolerancja u niektórych osób czy całych społeczności pojawiła się na drodze ewolucji. W Europie przejawia się u 10% populacji, tak więc odsetek nie jest duży.

Mleko zapobiega niektórym chorobom?

Badania przeprowadzone na Uniwersytecie Harvarda dowiodły, że kobiety przed menopauzą spożywające większe ilości wapnia i wit. D mogą być o ok. 40% rzadziej narażone na chorobę nowotworową piersi. Co więcej, mleko może pomóc w obniżeniu ryzyka zachorowania na otyłość, miażdżycę, nadciśnienie, cukrzycę typu II.
Zarówno u kobiet jak i mężczyzn mleko może zmniejszać ryzyko raka jelita grubego, płuc, pierwotnego raka wątroby czy żołądka.
Kontrargumentami są wiadomości dotyczące warunków hodowli krów i ich stanu fizycznego. Producenci, jak powszechnie wiadomo, chcą jak najwięcej w jak najkrótszym czasie. Mleko spuszczane jest z krów, które są zacielone lub które niedawno urodziły. W tym czasie ich organizmy produkują hormony, np. estrogen, a w mleku jest ich około 35. Dodatkowo, zawiera też 11 związków chemicznych wpływających pozytywnie na wzrost. Co szkodliwego może zawierać mleko? Poprzez ciągłą stymulację wymion (aby uzyskać jak najszybciej jak najwięcej produktu), w które wdaje się stan zapalny, do płynu trafiają także ciałka ropne czy śladowe ilości leków przeciwzapalnych. Poza tym, że krowy żyją w niehumanitarnych warunkach, co jest przyczyną ciągłego stresu, zwierzęta są leczone antybiotykami, a ich funkcjonowanie wspomagane hormonami wspomagającymi wzrost.

Najlepsze mleko

Może więc nie o samo mleko powinny toczyć się spory, a o pochodzenie, od którego w dużej mierze zależy jego wartość? Pomijając alergie i nietolerancje, które dyskwalifikują mleko i w większości produkty mleczne z diety niektórych osób, mleko pozyskiwane przemysłowo na dużą skalę posiada dodatki ciągle wątpliwie działające na nasze zdrowie. Szczęśliwcem jest, kto pije mleko “prosto od krowy”.

[1] Czy picie mleka jest zdrowe? Argumenty zwolenników i przeciwników picia mleka, http://www.poradnikzdrowie.pl/zywienie/zasady-zywienia/Czy-picie-mleka-jest-zdrowe-argumenty-zwolennikow-i-przeciwnikow-picia_36296.html

[2] Mleko: pić czy nie pić?, http://www.national-geographic.pl/przyroda/mleko-pic-czy-nie-pic

[3] R. E. Black, S. M. Williams, I. E. Jones i A. Goulding, Children who avoid drinking cow milk have low dietary calcium intakes and poor bone health http://ajcn.nutrition.org/content/76/3/675.full

[4] Wielka wojna mleczna, http://www.newsweek.pl/nauka/wiadomosci-naukowe/wielka-wojna-mleczna,95833,1,1.html