Awitaminoza to choroba polegająca na całkowitym braku lub silnym niedoborze jednej witaminy lub całej ich gamy. Witaminy są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu, brak jakiejkolwiek z nich wywołuje szereg charakterystycznych dla niej objawów. Awitaminoza bardzo często kojarzona jest z głodowaniem lub skrajnym wyniszczeniem organizmu. Może przyczyniać się do powstania wielu dolegliwości takich jak wypadanie włosów, nieustanne zmęczenie, nasilona potliwość, osłabiona odporność czy łamliwe paznokcie. Zauważenie tego typu objawów powinno dać nam do myślenia i skłonić do zastanowienia się nad dietą, a raczej nad tym jak ją urozmaicić, gdyż zazwyczaj bezpośrednią przyczyną awitaminozy jest monotonna dieta lub nieprawidłowe odchudzanie. Czym jest awitaminoza? Jakie są jej objawy i skutki? Co robić by uniknąć niedoboru witamin w organizmie? Tego dowiesz się z dalszej części artykułu.
Co to jest awitaminoza?
Awitaminoza może występować zarówno jako schorzenie pierwotne jak i wtórne. Pierwotna awitaminoza ma miejsce wtedy, gdy dostarczana organizmowi wraz z pożywieniem witamina nie zapewnia dziennego zapotrzebowania na nią. Z wtórną awitaminozą mamy do czynienia w momencie, gdy organizm otrzymuje właściwą dawkę witaminy, jednak ze względu na rozwijające się w organizmie choroby lub nieprawidłowy styl życia dochodzi do utraty witamin, niewłaściwego ich wchłaniania lub nieprawidłowego przyswajania przez organizm. Awitaminoza może wystąpić np. na skutek picia dużych ilości alkoholu czy palenia papierosów.
Nie można mylić awitaminozy z hipowitaminozą, gdyż w praktyce to nie to samo. Hipowitaminoza jest zespołem objawów wywołanych zbyt małą ilością jednej lub kilku witamin w organizmie, natomiast awitaminoza, tak jak już zostało wcześniej wspomniane, jest chorobą. Przeciwieństwem awitaminozy jest hiperwitaminoza czyli zespół objawów, które występują na skutek przedawkowania którejś z witamin z grupy witamin rozpuszczalnych w tłuszczach.
Objawy awitaminozy
Witamina A
Źródłem witaminy A są głównie produkty pochodzenia zwierzęcego (mleko, masło, ryby, ser, jaja), a jako prowitamina występuje także w niektórych roślinach, m.in. w marchwi, dyni, pomidorach, pietruszce czy szpinaku. Wyeliminowanie z diety produktów obfitujących w witaminę A może prowadzić do awitaminozy. Witamina A bierze udział w produkcji rodopsyny, czyli barwnika siatkówki odpowiedzialnego za dobre widzenie w ciemności, zatem jej deficyt może pogorszyć widzenie o zmroku. Dodatkowo może pojawić się nadmierna suchość spojówki, rogówki lub całej gałki ocznej. Niedobór witaminy A objawia się również przewlekłym zmęczeniem, suchymi i łamliwymi włosami oraz kruchymi paznokciami.
Witamina D
Witamina D jest substancją, która może być dostarczana z zewnątrz, jak również pełni rolę hormonu, którego synteza rozpoczyna się w skórze pod wpływem działania promieni słonecznych. Znana jest przede wszystkim z tego, że jest składnikiem niezbędnym do prawidłowego rozwoju kości. Prócz tego wpływa na kształtowanie odporności, reguluje ciśnienie krwi, wywiera korzystny wpływ na rozrodczość oraz zapewnia właściwe funkcjonowanie mięśni i nerwów. Niedobór witaminy D ma miejsce coraz częściej, ze względu na niemożność dostarczenia odpowiedniej jej ilości wraz z pożywieniem, klimat uniemożliwia wystarczającą syntezę skórną, a niektóre choroby przyczyniają się do zmniejszonego wchłaniania tego składnika. Objawem braku witaminy D w organizmie jest osłabienie i ból mięśni, stany zapalne skóry i spojówek oraz osłabienie organizmu i spadek odporności. Mogą pojawić się również wady postawy i skrzywienia, a także osłabienie i choroby zębów i przyzębia.
Witamina E
Jest jednym z najważniejszych przeciwutleniaczy w naszych komórkach, czyli bierze udział w zapobieganiu różnym chorobom, głównie nowotworom. Witamina E gwarantuje również prawidłowe działanie naczyń i erytrocytów. Do braku witaminy E w organizmie dochodzi bardzo rzadko, taka sytuacja może mieć miejsce u palaczy. Niedobór witaminy E objawia się na różne sposoby, następuje spadek koncentracji, rozdrażnienie i osłabienie mięśni. Dodatkowo skóra może się szybciej starzeć, rany będą się dłużej goić oraz pogorszy się wzrok.
Witamina K
Witamina K odgrywa istotną rolę w procesie krzepnięcia oraz jest ważnym elementem w metabolizmie układu kostnego. Przyjmowanie przez długi czas antybiotyków, leków przeciwbólowych i niektórych konserwantów może zniszczyć florę jelitową, co zaburzy wewnątrzustrojową produkcję witaminy K. Niedobór witaminy K objawia się przedłużonymi krwawieniami. Dodatkowo mogą wystąpić zaburzenia krzepnięcia, krwotoki zewnętrzne i wewnętrzne, przedłużone gojenie się ran i biegunki.
Witamina C
Wzmacnia odporność organizmu, pomaga w leczeniu przeziębień, odgrywa istotną rolę w przyswajaniu żelaza. Witamina C jest bardzo wrażliwa na czynniki zewnętrzne, szybko ulega rozpadowi pod wpływem wysokiej temperatury czy tlenu. Niedobór witaminy C prowadzi do zmniejszonej syntezy kolagenu, przez co u osób u których wystąpi szybko pojawiają się zmarszczki. Awitaminoza skutkuje osłabieniem odporności, utrudnionym gojeniem się ran oraz bolesnością stawów.
Witaminy z grupy B
Niedobór witaminy B1 skutkuje brakiem apetytu oraz zaburzeniami trawienia. Awitaminoza wywołana brakiem witaminy B2 wpływa na rozwój chorób układu nerwowego, układu nerwowego oraz wzroku. Powoduje obniżenie koncentracji i częste zawroty głowy, charakterystycznym objawem jest tworzenie się zajadów i wypadanie włosów.
Niedobór witamin w organizmie objawia się różnie i zależny jest od witaminy, niektóre z symptomów są bardziej charakterystyczne, inne mniej. Aby poznać więcej szczegółów zachęcamy do zapoznania się z pozostałymi artykułami o witaminach.
Skutki awitaminozy
Konsekwencje awitaminozy są zależne od właściwości witaminy, której niedobór w organizmie nastąpił.
Jakie są skutki niedoboru poszczególnych witamin?
- Witamina A – „kurza ślepota” lub „ślepota zmierzchowa” (niedowidzenie o zmierzchu), osłabienie odporności organizmu, zmiany na rogówce, pogorszenie kondycji włosów i paznokci, zespół suchego oka
- Witamina D – krzywica u dzieci, osteomalacja u dorosłych, zwiększone ryzyko powstawania chorób autoimmunologicznych (głównie cukrzycy typu II oraz chorób Leśniewskiego-Crohna). Awitaminoza witaminy D może mieć również znaczenie w zapadalności na niektóre nowotwory, w tym na raka pęcherza moczowego, raka sutka i raka jelita grubego
- Witamina E – pogorszenie kondycji skóry, problemy z koncentracją, negatywny wpływ na płodność
- Witamina K – zaburzenia mineralizacji kości, osteoporoza, zaburzenia krzepnięcia
- Witamina C – szkorbut (osłabienie i krwawienie z dziąseł oraz wypadanie zębów), kruchość i pękanie naczyń
- Witamina B1 – choroba beri-beri, zaburzenia czucia i popędu płciowego, zaburzenia układu nerwowego, zanik mięśni
- Witamina B2 – uszkodzenie błony śluzowej, choroby układu nerwowego i oddechowego, uszkodzenie wzroku
- Witamina B3 – pelagra, depresja
- Witamina B5 – przedwczesne starzenie się
- Witamina B6 – łojotok, nadmierne łuszczenie się skóry
- Witamina B12 – niedokrwistość
Przyczyny awitaminozy
Główną przyczyną awitaminozy jest niewłaściwa dieta. Odpowiednio zbilansowane posiłki są w stanie dostarczyć organizmowi odpowiedniej ilości witamin, mikroelementów i składników odżywczych. Jeżeli na talerz trafiać będą wyłącznie niepełnowartościowe produkty lub dieta stanie się jałowa czy monotonna, wystąpienie niedoboru niektórych witamin to tylko kwestia czasu.
Awitaminoza może pojawić się także przy dużym zapotrzebowaniu na pokarm, zażywaniu lekarstw i przy chorobie polegającej na upośledzeniu wchłaniania witamin.
Dawkowanie witamin
Witaminy są jednym z najważniejszych elementów, bez których prawidłowy rozwój organizmu nie jest możliwy. Właściwe dawki witamin dostarczane w naturalny sposób (wraz z pokarmem) mają taką samą wartość co przyjmowane w sposób sztuczny (w postaci tabletek). Zdrowe odżywianie i spożywanie pokarmów bogatych w witaminy zapewni dzienne zapotrzebowanie na te składniki. Trzeba jednak pamiętać, że w przypadku podejrzenia niedoboru którejś z witamin przed rozpoczęciem suplementacji należy wykonać badania, na podstawie których podejrzenia potwierdzą się lub też nie. Gdy stwierdzona zostanie awitaminoza należy sięgnąć po suplementy witaminowe, ale tylko po wcześniejszej konsultacji z lekarzem lub farmaceutą.
Źródło:
http://www.poradnikzdrowie.pl/sprawdz-sie/sygnaly-ciala/awitaminoza-przyczyny-objawy-leczenie-niedoboru-witamin_45178.html
https://portal.abczdrowie.pl/awitaminoza
https://zdrowie.tvn.pl/a/czym-jest-awitaminoza-objawy-przyczyny-i-leczenie-awitaminozy
