Kobalt (Co) jest pierwiastkiem chemicznym zaliczanym do grupy żelazowców. Jako mikroelement wchodzi w skład enzymów, jest też nierozłączną częścią witaminy B12, przez co wykazuje wpływ na przebieg wielu procesów życiowych, chociaż występuje w organizmie ludzkim w śladowych ilościach. Połączenie kobaltu z kobalaminą warunkuje prawidłową pracę układu krwionośnego oraz nerwowego, dlatego organizm z niedoborem tego pierwiastka nie jest w stanie właściwie funkcjonować. Trzeba jednak pamiętać, że kobalt dostarczany w zbyt dużych ilościach może być toksyczny dla organizmu. Jakie właściwości ma kobalt? Kto narażony jest na niedobór kobaltu w organizmie? W czym występuję kobalt? Tego wszystkiego dowiesz się z dalszej części artykułu.
Właściwości kobaltu
Kobalt został odkryty w 1735 roku przez szwedzkiego chemika Georga Brandta. Jego nazwa wywodzi się od kobolda, swego czasu uznawanego za złego krasnala, a złego dlatego, że posądzano go o podrzucanie rudy (w XVIII wieku bezwartościowego) kobaltu, w miejsce skradzionych kruszców żelaza.
Tak jak już zostało wcześniej wspomniane, kobalt wchodzi w strukturę kilku enzymów oraz jest jednym z elementów składowych witaminy B12. Jako składnik tejże witaminy bierze czynny udział w procesie namnażania i podziału czerwonych krwinek – odpowiada za jego regulację. Ponadto odgrywa kluczową rolę w przemianach węglowodanów, białek i tłuszczów. Jego działanie można zaobserwować również w obrębie układu nerwowego, gdzie przyczynia się do syntezy kwasów nukleinowych w komórkach (DNA i RNA).
Ludzki organizm może absorbować kobalt w postaci pyłu lub dymu przez drogi oddechowe, drogę pokarmową, skórę i błony śluzowe. Pochodzący z zanieczyszczonego powietrza kobalt z ustroju usuwany jest wraz z moczem i kałem.
Kobalt – rola w organizmie
Mikroelement zwany kobaltem, jako jeden z głównych składników kobalaminy, chroni przed osteoporozą oraz wykazuje korzystny wpływ na działanie układu nerwowego, gdzie bierze udział w tworzeniu otoczki mielinowej sprawującej ochronę nad komórkami nerwowymi. Mogłoby się wydawać, że śladowe ilości kobaltu w organizmie nie mają żadnego znaczenia dla naszego samopoczucia, jednak to właśnie dzięki niemu mamy łatwość uczenia się i przyswajania wiedzy. Kobalt zapewnia równowagę psychiczną człowieka, poprawiając przy tym nastrój. Jak się okazuje, wspólnie z witaminą B12 pobudza też apetyt, wspiera układ kostny i zmniejsza ilość lipidów we krwi.
Występowanie kobaltu
Naturalnie kobalt występuje w glebie i wodzie morskiej, w postaci dwóch minerałów: kobaltynu i smaltynu, które zazwyczaj obecne są przy złożach siarki. Wydobywany jest głównie w Afryce, ale też w Kanadzie, Brazylii i Australii. Kobalt w jedzeniu występuje m.in. w mięsie wołowym, drobiu, wieprzowinie, cielęcinie, owocach morza, rybach, wędlinach, jajach, mleku i przetworach mlecznych. Pierwiastek jest też obecny w niektórych warzywach. Warto jednak w tym miejscu wspomnieć, że kobalt nie współwystępujący wraz z kobalaminą nie ma dla naszego organizmu żadnego znaczenia, zatem ten pochodzący z warzyw jest dla nas nieistotny, gdyż w warzywach nie ma witaminy B12. W sklepach i aptekach znaleźć można kobalt w postaci tabletek. Suplementację farmakologiczną stosuje się wyłącznie w celu uzupełnienia niedoborów kobaltu w organizmie, i tylko w uzasadnionych przypadkach.
Dzienne zapotrzebowanie na kobalt
Na dzień dzisiejszy nie zostały określone żadne normy, które regulowałyby zapotrzebowanie organizmu ludzkiego na kobalt w zależności od wieku czy płci. Lekarze i specjaliści wychodzą z założenia, że każdego dnia jesteśmy w stanie samodzielnie przyswoić odpowiednią ilość tego pierwiastka z pożywienia. W niektórych źródłach wyczytać można, że dobowe zapotrzebowanie na kobalt to około 0,5 ppm. Widać zatem, że praktycznie znikoma ilość mikroelementu jest w stanie zagwarantować właściwy przebieg wielu procesów i zapewnić dobre samopoczucie.
Kobalt – objawy niedoboru
Zbyt niskie stężenie kobaltu w organizmie zdarza się sporadycznie, z racji faktu iż pierwiastek ten powszechnie występuje w wielu produktach pochodzenia zwierzęcego i roślinnego. Niedobór kobaltu i kobalaminy pojawia się w organizmach osób długotrwale stosujących dietę wegańską lub wegetariańską, zmagających się z alkoholizmem, bulimią, a nawet anoreksją. Przyczyną deficytu pierwiastka w organizmie mogą być też schorzenia genetyczne bądź nieprawidłowości w funkcjonowaniu układu pokarmowego.
Charakterystyczne objawy wynikające z niedoboru kobaltu w organizmie to:
- zaburzenia krzepliwości krwi
- drażliwość
- zaburzenia widzenia
- zaburzenia lękowe lub depresyjne
- halucynacje
- anemia (w szczególnych przypadkach anemia złośliwa)
- przewlekłe zmęczenie
- spadek wagi
- dezorientacja
- zaburzenia wzrostu
- problemy z równowagą
Kobalt – objawy nadmiaru
Nie tylko niedobór ale też nadmiar kobaltu jest szkodliwy dla zdrowia. Podobnie jednak jak w przypadku zbyt niskiego stężenia tego pierwiastka w organizmie, nadmiar mikroelementu w ustroju stwierdza się niezwykle rzadko. Stosując odpowiednio zbilansowaną dietę, bez dodatkowej suplementacji, nie ma ryzyka, że zbyt duże stężenie tego składnika stanie się naszym problemem. Jeśli jednak dojdzie do sytuacji, że w organizmie wystąpi nadmiar kobaltu, pojawią się nietypowe objawy takie jak:
- wzmożona praca tarczycy
- nadprodukcja czerwonych ciałek krwi
- niewydolność mięśnia sercowego
- mdłości
Alergia na kobalt
Dosyć istotną informacją jest, że kobalt jest jednym z najczęstszych alergenów kontaktowych, który uczula różne grupy osób, w tym również dzieci. Sam metal uczula rzadko, zwykle to połączenie kobaltu z niklem albo chromem może być problematyczne. Typowym objawem alergii na kobalt są zmiany skórne, w tym zapalenie małżowin usznych (z pojawieniem się ropienia). Symptom pojawia się w miejscu, w którym skóra miała bezpośredni kontakt z metalem. U robotników mających styczność z kobaltem w pracy najczęściej dochodzi do zajęcia skóry dłoni, w takiej sytuacji można mówić o wyprysku zawodowym. Diagnozę stawia się na podstawie testów paskowych, a głównym zaleceniem jest unikanie kontaktu z metalem. W niektórych przypadkach miejscowo podaje się glikokortykosteroidy i leki antyhistaminowe.
Dieta czy suplementy diety?
Mając na uwadze, że organizm ludzki wykazuje niewielkie zapotrzebowanie na kobalt, nie ma konieczności przyjmowania środków farmakologicznych z kobaltem w składzie. Wystarczy stosować urozmaiconą dietę opierającą się na produktach pochodzenia zwierzęcego, a do ustroju trafi właściwa ilość mikroelementu. W przypadku podejrzenia niedoboru kobaltu, zanim sięgniemy po środki farmakologiczne, należy w pierwszej kolejności udać się do lekarza, który najprawdopodobniej skieruje nas na badania, na podstawie wyników których potwierdzi lub całkowicie wykluczy wstępną diagnozę. Jeśli jednak zbyt niskie stężenie kobaltu w organizmie stanie się faktem, konieczna będzie zmiana diety, a być może nawet suplementacja witaminą B12.
Źródło:
http://www.ekologia.pl/kobieta/zdrowie/kobalt-co-zapotrzebowanie-na-kobalt-wlasciwosci-rola-kobaltu-w-organizmie-i-jego-niedobory,21160.html
https://123zdrowie.pl/kobalt-rola-znaczenie-na-zdrowie-czlowieka/
https://portal.abczdrowie.pl/kobalt-charakterystyka-wystepowanie-zastosowanie-wprzemysle-niedobor-nadmiar
https://kobieta.onet.pl/zdrowie/profilaktyka/kobalt-dlaczego-trzeba-na-niego-uwazac/2fz2gh7
