Witamina A, zwana także retinolem, pełni wiele ważnych funkcji w organizmie – jest niezbędna w procesie widzenia, wzmacnia układ odpornościowy i pomaga zapobiegać rozwojowi nowotworów. Należy do grupy witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Występuje głównie w produktach pochodzenia zwierzęcego, natomiast w produktach roślinnych znajduje się jedynie prowitamina A, którą tworzy grupa związków nazywanych karotenoidami. Organizm częściowo syntetyzuje witaminę A w jelitach z beta-karotenu i innych karotenoidów. Witamina A latem może ochronić skórę przed poparzeniami i przebarwieniami. Poza tym zabezpiecza skórę przed przetłuszczaniem i starzeniem się oraz poprawia jej wygląd, dlatego znalazła zastosowanie w kosmetyce. Witaminy są nieprzecenione, dlatego niezbędne jest włączenie do zdrowej diety produktów obfitujące nie tylko w witaminę A, ale też pozostałe witaminy niezbędne do prawidłowego rozwoju oraz funkcjonowania. Trzeba mieć jednak na uwadze, że przedawkowanie witaminy A jest szczególnie toksyczne dla płodu. Może doprowadzić do rozwoju wad wrodzonych. Jakie jeszcze właściwości ma witamina A? Jaki wykazuje wpływ na zdrowie? Jakie są objawy niedoboru? W czym jest witamina A? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w dalszej części artykułu.
Znaczenie witaminy A dla organizmu
Witamina A spełnia wiele istotnych fizjologicznych funkcji w organizmie. Retinol to witamina A w najczystszej, najbardziej aktywnej, gotowej do przyswojenia postaci. Pełną aktywność biologiczną wykazuje właśnie retinol i wraz z retinalem spełnia funkcje takie jak:
– odgrywa ważną rolę w odbieraniu bodźców wzrokowych w siatkówce oka
– odpowiada za integralność błon komórkowych
– odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie komórek tkanki nabłonkowej
– reguluje wzrost tkanki nabłonkowej i innych komórek organizmu
– utrzymuje prawidłowy stan skóry, włosów i paznokci
– zapewnia normalny wzrost kości i zębów
– chroni nabłonek układu oddechowego przed drobnoustrojami
Prócz tego retinol spowalnia procesy starzenia się skóry, wpływa na regenerację kolagenu i elastyny oraz białek tkanki łącznej odpowiedzialnych za jej sprężystość i gładkość. Dodatkowo powoduje zwiększenie sieci naczynek krwionośnych, a co za tym idzie, do skóry wraz z krwią dociera więcej tlenu i substancji odżywczych.
Właściwości witaminy A – kiedy powinno się nią szczególnie wspomóc?
Witamina A jest niezbędnym składnikiem dużej ilości procesów mających miejsce w naszym organizmie. Bez niej niemożliwy byłby metabolizm białek i hormonów steroidowych. Bierze czynny udział w budowaniu naturalnej odporności organizmu, a także przyczynia się do prawidłowego tworzenia szkliwa nazębnego. Dodatkowo witamina A utrzymuje w zdrowym stanie nabłonki dróg oddechowych i przewodu pokarmowego. Zwiększa odporność organizmu na przeziębienie i grypę, a także leczy opryszczkę wargową i półpasiec.
– Witamina A dla oczu
Witamina A zawiera się w składzie rodopsyny (barwnika wzrokowego obecnego w pręcikach siatkówki oka) oraz bierze czynny udział w procesie widzenia. Niedobór rodopsyny może prowadzić do ślepoty zmierzchowej, zwanej też kurzą ślepotą. Kurza ślepota to wada wzroku, której istotą są zaburzenia widzenia po zmierzchu lub w słabo oświetlonym pomieszczeniu. Za prawidłowość widzenia, głównie po zmroku, odpowiada witamina A, która wpływa na adaptację wzroku w ciemności. Niedobór witaminy A może skutkować zgrubieniem rogówki, czyli zewnętrznej warstwy gałki ocznej. Jak się okazuje, działa nie tylko na wzrok, ale też na inne zmysły, w tym smak i zapach.
– Witamina A – przeciw nowotworom
Witamina A bierze czynny udział w syntezie białek i w przemianach lipidów (tłuszczów), wspiera zdolność regeneracyjną komórek oraz uczestniczy w prawidłowym przebiegu procesów wzrostowych. Dotychczas przeprowadzone obserwacje wykazały, że oprócz tego witamina A ma potencjalne działanie antynowotworowe – odgrywa istotną rolę w prewencji i spowalnianiu progresji nowotworów jelita grubego, stercza, piersi i płuc.
– Witamina A w kosmetyce
Witamina A jest składnikiem wielu kremów i innych kosmetyków, gdyż przyspiesza odnowę naskórka, wzmacnia jego funkcję ochronną i zmniejsza utratę wody ze skóry. Dodatkowo przyczynia się do zwiększenia wytwarzania kolagenu i elastyny – podstawowych składników budulcowych skóry. Systematyczne stosowanie kosmetyków z dodatkiem witaminy A skutkuje likwidacją drobnych zmarszczek i przebarwień. Sprawiają, że skóra jest jędrna, elastyczna i nawilżona. Witamina A pomaga również w walce z trądzikiem. Ma właściwości rozjaśniające plamy i odświeżające koloryt cery. Ochrania skórę przed promieniowaniem UV.
Witamina A – niedobór i skutki niedoboru
Co prawda niedobór witaminy A występuje bardzo rzadko, ale mimo wszystko może mieć miejsce. Naturalne zapasy witaminy A są spore, zatem do ich wyczerpania trzeba co najmniej kilkumiesięcznego deficytu tejże witaminy w diecie. Dzieje się tak zazwyczaj u ludzi, których głównym pożywieniem jest biały ryż.
Niedobór witaminy A można zauważyć na podstawie obserwacji własnego organizmu. Objawia się on poprzez:
– bardzo przesuszoną, wręcz szorstką skórę na łokciach i kolanach, a także na udach i ramionach
– niedowidzeniem o zmierzchu i w nocy (tzw. kurzą ślepotą) i opóźnioną akomodacją oka w ciemnościach (przekraczająca 10s – oznaka niedoboru witaminy A)
– suchość gałki ocznej (brak łez) – wysychanie rogówki i spojówki, mętnienie i rozmiękczanie rogówki
– kruche i łamliwe paznokcie
– suche włosy
– wysypkę na ciele
– zmniejszony apetyt
– poczucie zmęczenia
U kobiet zaburzenia miesiączkowania i płodności mogą mieć bezpośredni związek z niedoborem witaminy A. W przypadku osób starszych częstym objawem niedoboru witaminy A jest tzw. dzwonienie w uszach.
Witamina A – awitaminoza witaminy A, skutki nadmiaru witaminy A
Nie tylko niedobór ale także nadmiar witaminy (hiperwitaminoza) może wywołać poważne konsekwencje dla ludzkiego organizmu. Witamina A w nadmiarze jest związkiem toksycznym. Nadmiar witaminy A ma bardzo charakterystyczne objawy. Należą do nich:
– zażółcenie skóry
– drażliwość
– zaburzenia żołądkowo-jelitowe
– spuchnięcie wątroby i śledziony
– świąd skóry
– bóle głowy
– krwawienie z dziąseł
– wypadanie włosów
– ogólne poczucie zmęczenia
Witamina A – najlepsze źródła - produkty, które są źródłem witaminy A
Pojawia się pytanie: jakie są źródła witaminy A? Tak jak już zostało wcześniej wspomniane, występuje ona jako retinol w produktach pochodzenia zwierzęcego i w formie prowitaminy A (beta-karotenu) w produktach pochodzenia roślinnego. Odróżnia je od siebie aktywność biologiczna. Beta-karoten jest w zdecydowanie mniejszym stopniu wykorzystywany z pożywienia niż retinol. Aby uniknąć niedoboru należy spożywać produkty, które są cennym źródłem witaminy A. Należą do nich: pełne mleko, masło i produkty mleczarskie, wątroba wołowa i wieprzowa, tłuste ryby i tran, jaja kurze, ser gouda i ser gouda. Witamina A przyjmowana w naturalnej postaci wykazuje dużo lepsze działanie niż ta, która pochodzi z suplementów. Źródłem beta-karotenu (jako równoważnika retinolu) jest: marchewka, pietruszka, szpinak, dynia, morele, koperek, sałata, pomidory, śliwki, boćwina i zielone warzywa.
Chcesz się zdrowo odżywiać? Twoje posiłki muszą być urozmaicone, a przy tym pełne witamin i składników mineralnych. Miej na uwadze zatem, by włączyć do swojej diety produkty zawierające witaminę A.
Witamina A – dawkowanie i zalecane dzienne spożycie
Zalecana dzienna dawka witaminy A wynosi 700 µg dla kobiet i 900 µg dla mężczyzn. Kobiety w ciąży powinny dostarczać organizmowi około 750 µg witaminy A dziennie. Większe zapotrzebowanie na witaminę A niż zazwyczaj obserwuje się u osób z chorobami układu pokarmowego, podczas nieustającego stresu i w czasie infekcji oraz przy przestrzeganiu diety przewidującej bardzo małe ilości tłuszczu (jedynie 5-10 g/d).
Kosmetyki i suplementy z witaminą A
Najczęściej stosowanym witaminowym składnikiem kosmetyków jest witamina A. Firmy kosmetyczne doskonale zdają sobie sprawę z cudownego działania retinolu i skutecznie to wykorzystują. Jaki wpływ mają witaminy na skórę? Systematyczne stosowanie specyfików obfitujących w witaminę A pomaga zachować elastyczność skóry, która z wiekiem jest coraz słabsza. Witamina A atywuje proces regeneracji skóry, podobnie co i selen jak i cynk. Trzeba jednak pamiętać, że kosmetyki mające w swoim składzie witaminę A i jej pochodne powinny być przechowywane w temperaturze nieprzekraczającej 35 stopni Celsjusza. Warto też podkreślić, że podstawowym źródłem niezbędnych organizmowi składników odżywczych i witamin jest zdrowa dieta, natomiast pochodząca z kosmetyków witamina A wspomaga jedynie w zachowaniu zdrowia i urody.
Źródło:
https://pl.wikipedia.org/wiki/Witamina_A
https://portal.abczdrowie.pl/witamina-a
http://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/domowa-apteczka/witamina-a-wlasciowosci-i-zastosowanie-w-kosmetyce_38787.html
http://zdrowie.gazeta.pl/Zdrowie/1,101460,12784477,Witamina_A___przyjaciolka_oczu_i_urody.html
https://www.spirulina.pl/witaminy-i-mineraly/witaminy/witamina-a-witaminy/witamina-a-i-jej-wplyw-na-organizm.html
