Potas jest pierwiastkiem niezbędnym dla właściwego działania organizmu ludzkiego. Odpowiednie jego stężenie sprawia, że mięśnie, serce i układ nerwowy działają prawidłowo. Jedną z ról potasu jest kontrola ciśnienia krwi, pracy nerek i regulowanie gospodarki wodno-elektrolitowej. Potas ma wpływ na ilość zatrzymywanej wody w organizmie. Jeśli zauważyłeś, że puchną Ci ręce i nogi, Twoje serce czasami bije zbyt wolno a innym razem zbyt szybko, a przy tym masz nadciśnienie, musisz uważać. Powodem problemów ze zdrowiem może być niedobór potasu. Pierwiastek wydostaje się z organizmu wraz z moczem i potem, dlatego intensywny wysiłek, długotrwały stres, biegunki i wymioty mogą prowadzić do utraty potasu. Jego poziom łatwo jest uzupełnić przy pomocy diety, trzeba tylko wiedzieć, jakie produkty spożywcze są bogate w potas. Z dalszej części artykułu dowiesz się, jakie są objawy i skutki niedoboru potasu, w jakich produktach występuje oraz jaką role w organizmie pełni potas.
Właściwości potasu
Potas jest jednym z najważniejszych makroelementów. Podobnie jak sód czy chlor, potas jest elektrolitem. Wszystkie 3 pierwiastki znajdują się we wszystkich płynach zewnątrz- i wewnątrzkomórkowych, odpowiadających za wytwarzanie ładunków elektrycznych i różnicy potencjałów błon komórkowych. Potas rozpuszcza się w wodzie i wykazuje zdolność do przenoszenia ładunków elektrycznych. Dzięki temu jest niezbędny do właściwego działania układu nerwowego i pracy mięśni. Uczestnicząc w gospodarce wodnej warunkuje właściwą objętość płynów w organizmie. Ponieważ organizm człowieka składa się głównie z wody, potas jest w nim praktycznie wszędzie. Najwięcej jest go we krwi, w chłonce oraz w przestrzeni międzykomórkowej. Bez większych trudności przemieszcza się przez błony komórkowe, dlatego odpowiada za dostarczanie komórkom całego ciała składników odżywczych, a przy tym przyczynia się do pozbycia się produktów ubocznych przemiany materii. Potas uczestniczy także w regulacji ciśnienia osmotycznego oraz powstawanie impulsów nerwowych. Jest niezbędny do prawidłowego spalania węglowodanów i białek.
Potas – rola w organizmie
Potas to pierwiastek zapewniający prawidłową gospodarkę wodno-elektrolitową i kwasowo-zasadową organizmu. Wykazuje bezpośredni wpływ na ilość zatrzymywanej w organizmie wody i funkcjonowanie nerek. Pobudza wydzielanie insuliny, bierze też udział w przewodnictwie nerwowym, dlatego jest składnikiem niezbędnym przy pracy mięśni. Potas obniża ciśnienie krwi, dlatego odgrywa istotną rolę przy regulacji pracy serca. Ponadto pierwiastek pomaga dostarczyć odpowiednią ilość tlenu do mózgu, a co za tym idzie, usprawnia procesy myślowe i poprawia koncentrację.
Występowanie potasu
Potas obecny jest w większości produktów spożywczych z wyjątkiem tłuszczów i cukrów, dlatego niedobory tego pierwiastka łatwo uzupełnić stosując odpowiednio zbilansowaną i zróżnicowaną dietę. Najbogatszym źródłem potasu są suszone owoce takie jak figi, rodzynki, morele, jabłka, banany oraz śliwki. Spożywając te produkty trzeba jednak znać umiar, gdyż są one bardzo kaloryczne. Całkiem sporo potasu zawierają też otręby pszenne, kakao, nasiona, czekolada, fasola biała, chude mięso, ryby oraz surowe owoce i warzywa. Dobrym źródłem potasu są też pomidory i przyrządzony z nich sok, dlatego można pić go w każdej ilości. Prawie ¼ dziennego zapotrzebowania na potas dostarczamy swojemu organizmowi jedząc ziemniaki. Warto jednak mieć na uwadze, że tylko te gotowane w skórce zawierają największe ilości pierwiastka. Obrane mogą oddać część potasu do wody podczas gotowania.
Pomimo tego, że potas jest obecny w całej masie produktów spożywczych, jego spożywanie wciąż jest zbyt małe. Duże ilości potasu tracimy przez układ pokarmowy i nerki, dlatego deficyt powinien być stale uzupełniany. Nadzorowanie poziomu potasu we krwi zaleca się przede wszystkim osobom odchudzającym się, których może dotyczyć niedobór tego składnika. Osoby spożywające duże ilości słodyczy, kawy i alkoholu również są narażone na utratę potasu z organizmu.
Dzienne zapotrzebowanie na potas
Zalecane dobowe spożycie potasu w dużej mierze zależy od wieku. Zdecydowanie mniej pierwiastka będą potrzebować organizmy niemowląt, którym jest on dostarczany wraz z mlekiem matki, a dużych ilości potasu będą domagać się organizmy osób dorosłych. Większe zapotrzebowanie na potas wykazują organizmy kobiet w ciąży i w okresie karmienia. Na chwilę obecną nie zostały ustalone normy potasu w diecie, które pomagałyby zapobiegać negatywnym skutkom zdrowotnym.
Poniżej zaprezentowano dzienne zapotrzebowanie na potas u ludzi z poszczególnych grup wiekowych:
- niemowlęta do 6. miesiąca życia – 400 mg,
- niemowlęta od 6. miesiąca do 1 roku życia – 700 mg,
- dzieci od 1. do 3. roku życia – 2400 mg,
- dzieci od 4. do 6. roku życia – 3100 mg,
- dzieci od 7. do 9. roku życia – 3700 mg,
- dzieci od 10. do 12. roku życia – 4100 mg,
- młodzież w wieku 13-18 lat oraz dorośli – 4700 mg,
- kobiety w okresie karmienia – 5100 mg.
Potas – objawy niedoboru
U zdrowych i prawidłowo odżywiających się osób niedobór potasu ma miejsce bardzo rzadko, ponieważ zazwyczaj ilości pierwiastka dostarczane wraz z pożywieniem są wystarczające. Niedobór potasu to inaczej hipokaliemia. Do deficytu pierwiastka może dojść w organizmach osób zmagających się z chorobami sercowo-naczyniowymi, np. z nadciśnieniem tętniczym lub u pacjentów przyjmujących leki moczopędne czy leki nasercowe. Ponadto niektóre z medykamentów mogą zwiększać wydalanie potasu wraz z moczem, dlatego w przypadku ich stosowania zaleca się systematyczne kontrolowanie poziomu potasu we krwi i uzupełnianie ewentualnych braków.
Choroby sercowo-naczyniowe to nie jedyna przyczyna niedoboru potasu w organizmie. Do hipokaliemii mogą prowadzić też intensywne wymioty i biegunki, które towarzyszą przedawkowaniu leków przeczyszczających, zatruciom pokarmowym i chorobom jelit. Bezpośrednią przyczyną niedoboru potasu w organizmie może być też niedoczynność tarczycy. Ponadto rozległe urazy, wstrząsy, rozległe krwotoki, oparzenia, śpiączka cukrzycowa, sterydoterapia i zespół Cushinga też mogą obniżać zawartość potasu we krwi.
Najczęstsze objawy niedoboru potasu w organizmie to:
- ogólne osłabienie,
- apatia,
- senność,
- zaburzenia pracy serca,
- nieprawidłowości w funkcjonowaniu mięśni szkieletowych i gładkich,
- samoistne drżenia mięśniowe (np. ud lub łydek),
- obrzęki kończyn dolnych,
- mrowienia w kończynach podczas wysiłku.
Ponadto brak potasu w diecie może przyczynić się do nieprawidłowości w funkcjonowaniu organizmu. Grozi nam:
- zespół chronicznego zmęczenia,
- nieustanne poddenerwowanie,
- bezsenność,
- spadek koncentracji,
- migreny,
- wzdęcia i zaparcia,
- zaburzenia rytmu serca,
- trądzik,
Długotrwały niedobór potasu w codziennej diecie może skutkować nadciśnieniem, miażdżycą i kołataniem serca.
Potas – objawy nadmiaru
Nadmiar potasu w ciele człowieka to inaczej hiperkaliemia. Najczęściej ze zbyt dużym stężeniem pierwiastka we krwi mamy do czynienia w przypadku przyjmowania suplementów diety z potasem. Rzadko kiedy dochodzi do przedawkowania potasu z diety, gdyż jego nadmiar jest systematycznie usuwany wraz z moczem, potem i kałem.
Hiperkaliemii nie da się łatwo rozpoznać, ponieważ objawy pojawiające się na skutek zbyt dużej ilości potasu we krwi nie są zbyt charakterystyczne, w niektórych przypadkach nie ma ich wcale, a jeśli już się pojawią są niejednoznaczne. Nadmiar potasu często pojawia się w zaawansowanych chorobach nerek, które prowadzą do ich niewydolności lub w wyniku nieprawidłowej suplementacji preparatem z potasem w składzie. Hiperkaliemia wywołuje zaburzenia pracy nerek, osłabienie mięśni, zwolnienie akcji serca, parastezje kończyn (odczuwanie mrowienia lub drętwienia) i apatię. U osób zmagających się z chorobami nerek może dojść do nagromadzenia się zbyt dużej ilości jonów, co może zaburzać pracę serca, a nawet doprowadzić do jego zatrzymania. Jak widać nadmiar potasu w organizmie może być bezpośrednim zagrożeniem życia.
Warto też w tym miejscu wspomnieć, że potas może wchodzić w interakcje z niektórymi lekami. Dlatego gdy jest go zbyt dużo, a zażywamy leki na niewydolność serca lub arytmię, czy też inhibitory enzymu konwertującego (ACE) przepisywane na choroby serca i nadciśnienie, może dojść do zaburzeń pracy serca.
Dieta czy suplementy diety?
Preparatów z potasem w składzie nie powinno się przyjmować bez konsultacji z lekarzem. Jeśli na podstawie zaobserwowanych objawów dojdziesz do wniosku, że brakuje Ci potasu, udaj się do lekarza pierwszego kontaktu i opisz swoje podejrzenia. Ten z pewnością zaleci Ci wykonanie podstawowych badań, na podstawie wyników których będzie można stwierdzić, czy suplementacja potasem rzeczywiście jest konieczna. Preparaty z potasem czasami zaleca się chorym na cukrzycę, aby poprawić ich wrażliwość na insulinę. Tak jak już zostało wcześniej wspomniane, nadmiar potasu we krwi może mieć poważne w skutkach konsekwencje dla zdrowia, dlatego przyjmując potas w postaci tabletek trzeba stale monitorować jego poziom we krwi, aby nie doszło do jego przedawkowania.
Źródło:
http://www.poradnikzdrowie.pl/zywienie/zasady-zywienia/potas-objawy-niedoboru-najlepsze-zrodla-w-zywnosci_35476.html
https://portal.abczdrowie.pl/potas-w-jedzeniu
http://zdrowie.gazeta.pl/Zdrowie/1,101460,15774446,Potas___niedobor_i_nadmiar_nie_zawsze_latwo_rozpoznac.html
https://portal.abczdrowie.pl/rola-potasu-w-organizmie
