Mangan, mimo iż jest pierwiastkiem występującym w ilościach śladowych, zaliczany jest do grona mikroelementów niezbędnych człowiekowi do życia. Wchodzi w skład trzustki, wątroby, płuc, nerek, mózgu oraz kości. Uczestniczy w syntezie białek, węglowodanów i lipidów. Ponadto mangan zapewnia prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego i krwionośnego. Odpowiada również za mocne kości. Dotychczas przeprowadzone obserwacje wykazały, że mangan wywiera wpływ na poziom libido i ogólną sprawność seksualną. Zapotrzebowanie organizmu na mangan nie jest duże, trzeba tylko wiedzieć co jeść, aby je uzupełnić. Jaką rolę w organizmie pełni mangan? Jakie są objawy nadmiaru i niedoboru manganu? Co jest najlepszym źródłem manganu? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w dalszej części artykułu.
Właściwości manganu
Mangan to pierwiastek mineralny, który jest składnikiem wielu enzymów, w tym peptydaz, arginaz i karboksylaz. Jest odpowiedzialny za ich aktywację, dzięki czemu są zdolne do przyswajania witamin, m.in. witaminy B, C i E. Ma kluczowe znaczenie dla procesu mineralizacji kości, dzięki czemu nie są one kruche i łamliwe. Jest też niezbędny dla właściwego działania stawów, dzięki swojej obecności w tkance łącznej utrzymuje je w dobrej kondycji. Ponadto mangan hamuje namnażanie szkodliwych dla zdrowia wolnych rodników oraz umożliwia pozbycie się z organizmu toksyn.
Mangan – rola w organizmie
Obecność manganu w organizmie jest niezbędna, aby mózg oraz układ nerwowy funkcjonował prawidłowo. W połączeniu z wapniem normuje wahania nastrojów u kobiet związane z zespołem napięcia przedmiesiączkowego, czyli PMS. Mikroelement bierze udział w przemianach cholesterolu oraz uczestniczy w metabolizmie węglowodanów. Poza tym mangan ma wpływ na libido i sprawność seksualną, a także na płodność, dlatego o jego właściwy poziom powinny szczególnie zatroszczyć się osoby starające się o dziecko. Ma też niemałe znaczenie w procesie produkcji tyroksyny, czyli nieaktywnej formy hormonu tarczycy. Dodatkowo mangan uczestniczy w przemianach cholesterolu i syntezie krwinek czerwonych. Biorąc udział w syntezie dopaminy ma bezpośredni wpływ na nastrój i samopoczucie.
Występowanie manganu
Dzienne zapotrzebowanie na mangan można pokryć stosując urozmaiconą i odpowiednio zbilansowaną dietę. Jest cała masa produktów mających w swoim składzie mangan. Dobrym źródłem manganu są goździki, płatki owsiane, suche nasiona strączkowe oraz produkty zbożowe z pełnego ziarna. Całkiem sporo jest go również w zielonej i czarnej herbacie, kawie, burakach, orzechach, awokado, suszonych owocach i groszku. Manganu nie brakuje również w owocach morza, kaszy gryczanej, tofu, burakach i kalafiorze. Najczęściej dostarczamy organizmowi manganu, dzięki regularnemu spożywaniu ciemnej czekolady, kakao, szpinaku, brązowego ryżu i jarmużu.
Dzienne zapotrzebowanie na mangan
Zalecane dzienne spożycie manganu w dużej mierze zależy od płci i wieku. Poniżej przedstawione zostały przybliżone dawki manganu, na jakie dzienne zapotrzebowanie wykazują organizmy w określonym przedziale wiekowym:
- niemowlęta – 0,003 mg,
- dzieci od 7. do 12. miesiąca życia – 0,6 mg,
- dzieci w wieku od 1 do 3 lat – 1,2 mg,
- dzieci w wieku od 4 do 8 lat – 1,5 mg,
- dziewczęta w wieku od 9 do 18 lat – 1,6 mg,
- chłopcy w wieku od 9 do 13 lat – 1,9 mg,
- chłopcy w wieku od 14 do 18 lat – 2,2 mg,
- kobiety – 1,8 mg,
- mężczyźni – 2,3 mg.
Dobowa dawka manganu ulega zwiększeniu w przypadku kobiet w ciąży oraz w okresie karmienia i wynosi odpowiednio 2,0 mg i 2,6 mg.
Mangan – objawy niedoboru
Objawy niedoboru manganu są różnorakie i zazwyczaj bardzo trudno jest ustalić ich jednoznaczną przyczynę. Najczęstsze objawy niedoboru manganu to:
- nieprawidłowa mineralizacja kości (deformacja kości),
- zahamowanie wzrostu,
- zaburzenia w koordynacji ruchów,
- bóle stawów,
- zaburzenia metabolizmu,
- zmniejszenie płodności i libido (brak popędu płciowego),
- pogorszenie słuchu,
- sucha i popękana skóra,
- kruche paznokcie,
- nadmierne wypadanie włosów,
- zaburzenia neurologiczne,
- podniesienie poziomu cholesterolu we krwi,
- spadek masy ciała,
- niedokrwistość,
- zaburzenia pracy układu krążenia.
Jeśli zauważysz u siebie którykolwiek z wymienionych wyżej objawów, to najlepiej jest wykonać komplet badań, z których dowiesz się, którego pierwiastka jest w Twoim organizmie za mało. Warto również w tym miejscu wspomnieć, że długotrwałe przyjmowanie doustnych środków antykoncepcyjnych może utrudniać przyswajanie manganu z pożywienia, co może prowadzić do niedoboru manganu w organizmie.
Mangan – objawy nadmiaru
Nadmiar manganu w organizmie występuje bardzo rzadko, gdyż jest on pierwiastkiem śladowym. Bardzo trudno jest przedawkować pierwiastek stosując odpowiednio zbilansowaną dietę. Do zbyt dużych ilości tego mikroelementu w organizmie może dojść na skutek suplementacji produktem z manganem w składzie lub poprzez bezpośredni kontakt z pyłem czy dymem zawierającym mangan. Pierwszym objawem zatrucia manganem są zaburzenia ze strony ośrodkowego układu nerwowego, np. drżenie rąk i nóg oraz trudności w chodzeniu. Zbyt duża ilość manganu w organizmie prowadzi do:
- depresji,
- zaburzeń funkcjonowania wątroby i tarczycy,
- apatii,
- rozdrażnienia,
- zaburzeń psychicznych,
- zaburzeń neurologicznych,
- zmniejszenia przyswajania fosforu i żelaza,
- zbyt dużego stężenia wapnia w organizmie,
- hemolizy erytrocytów.
Tak jak już zostało wcześniej wspomniane, mangan bardzo trudno jest przedawkować, dlatego przy stosowaniu zdrowej i bogatej w składniki odżywcze diety nie musisz obawiać się o wystąpienie powyższych dolegliwości.
Dieta czy suplementy diety?
Ze względu na stosunkowo niewielkie zapotrzebowanie organizmu na mangan wystarczy przestrzegać zdrowej diety, aby jego niedobory nie miały miejsca. Suplementacja mikroelementem może prowadzić do gromadzenia w organizmie ilości przekraczających normę, a jak wiadomo, nadmiar manganu szkodzi. Mangan wchodzi w interakcje z niektórymi antybiotykami, tj. może prowadzić do zmniejszenia ilości przyswajanych leków, a co za tym idzie, do obniżenia ich skuteczności. Sposobem na uniknięcie takiej sytuacji jest przyjmowanie produktu z manganem co najmniej dwie godziny przed lub po spożyciu antybiotyku. Aby być pewnym tego, że suplementacja manganem nie stanowi zagrożenia dla zdrowia, najlepiej jest skonsultować jego przyjmowanie z lekarzem oraz wykonać komplet badań, by przekonać się, czy zażywanie tego rodzaju produktów rzeczywiście jest konieczne.
Źródło:
http://www.poradnikzdrowie.pl/zywienie/co-jesz/mangan-a-zdrowie-jakie-funkcje-w-organizmie-pelni-mangan_34971.html
http://www.ekologia.pl/kobieta/zdrowie/mangan-mn-zapotrzebowanie-na-mangan-wlasciwosci-rola-manganu-w-organizmie-i-jego-niedobory,21116.html
https://portal.abczdrowie.pl/mangan-rola-w-organizmie-nadmiar-niedobor-wystepowanie
