Urządzeniem służącym do kontrolowanego odparowywania cieczy w laboratorium jest wyparka, inaczej zwana ewaporatorem od angielskiego słowa „evaporate”, czyli odparować.
Za pomocą wyparki laboratoryjnej możemy w bardzo łatwy i szybki sposób zatężyć roztwory badane, osuszyć i dosuszyć substancje stałe, dokonać regeneracji rozpuszczalników, jak również odparować rozpuszczalniki z mieszanin reakcyjnych i ekstrakcyjnych. i odparować je z mieszanin reakcyjnych. Reakcje, w których wymagane jest stałe odprowadzenie lotnych produktów ubocznych z mieszaniny reakcyjnej również najlepiej przeprowadzić w ewaporatorach. Wyparki mogą być również zastosowane zamiast długotrwałego i żmudnego procesu filtracji w przypadku konieczności szybkiego rozdzielenia lotnych produktów przeprowadzonej reakcji od osadów będących produktami ubocznymi.
W skład wyparki próżniowej wchodzi kolba okrągłodenna, która może mieć różne pojemności począwszy od kilku ml aż do kilkudziesięciu litrów, łaźni, w której kolba reakcyjna jest zanurzona i obraca się celem zapewnienia jednorodności podgrzewania, systemu napędowego, kolby – odbieralnika, chłodnicy zwrotnej oraz statywu. Bardzo często dla bezpieczeństwa operatora stosuje się specjalne systemy ochronne – blendy i przesłony, szczególnie w przypadku wyparek, w których używa się mocno zmniejszonego ciśnienia. Najczęściej w wyparkach wykorzystywane są łaźnie wodne, gdy jest konieczność osiągnięcia wyższej temperatury stosuje się łaźnie olejowe, które umożliwiają ogrzewanie nawet do 250 stopni Celsjusza.
Pompy próżniowe stosowane są w celu obniżenia ciśnienia wewnątrz układu i przyśpieszenia procesu odparowywania. Tutaj można zastosować cały szereg urządzeń w zależności od wymagań co do osiągniętej wewnątrz układu poziomu próżni. Okrągłodenna kolba reakcyjna, która jest skośnie zanurzona w łaźni jest wprawiana mechanicznie w ruch obrotowy, aby odparowywana ciecz była równomiernie mieszana i ogrzewana przez medium w łaźni, zwilżanie ścianek kolby powoduje zwiększenie powierzchni cieczy i szybsze odparowywanie bez doprowadzenia do wrzenia. Aby umożliwić wytworzenie wewnątrz układu próżni wszystkie łączenia i szlify muszą być szczelne i dokładnie dopasowane. Zastosowana w układzie chłodnica zwrotna może być pionowa lub skośna, powietrzna lub chłodzona za pomocą wody, lub innego medium. Chłodnica zwrotna zakończona jest odbieralnikiem. Odbieralnik zwykle jest kolbą okrągłodenna, ale również może być innym naczyniem laboratoryjnym. Wyparka próżniowa jest wyposażona w system napędowy – silnik, który z jednej strony umożliwia podnoszenie układu szklanego, a z drugiej strony wprowadzają kolbę reakcyjną w ruch rotujący.
Na rynku dostępne są bardzo proste „szkolne” modele wyparek próżniowych, gdzie możliwość sterowania urządzeniem jest ograniczona do minimum, układ podnoszony jest mechanicznie, sterowanie łaźnią nie jest zintegrowane z panelem sterującym, pompą próżniową steruje się oddzielnie.
Wyparki próżniowe dostępne w wyspecjalizowanych sklepach ze sprzętem laboratoryjnych takim jak DanLab mogą być sterowane z jednego elektronicznego panelu, programowalne, elektrycznie opuszczane, a nawet automatycznie podnoszone (wbudowany niewielki akumulator) w przypadku braku zasilania. Specjalnie opatentowane o podwyższonym bezpieczeństwie użytkowania szlify i złącza zapewniają w nowoczesnych urządzeniach maksymalną ochronę użytkownika.
Wyparki są bardzo często wykorzystywane w przemyśle. Wykorzystywane tam wyparki posiadają znacznie większe rozmiary i pojemność niż te, które są wykorzystywane w laboratorium. Wyparki przemysłowe mogą być wykorzystywane w przemyśle owocowo-warzywnym (produkcja np. koncentratu pomidorowego, dżemów, marmolad, soków), w przemyśle mleczarskim do zagęszczania mleka, przemyśle cukierniczym do wytworzenia masy karmelowej, przemyśle cukrowniczym przy zagęszczaniu soku z buraków, w przemyśle gorzelniczym do zagęszczania odcieku, przy zagęszczaniu kwasowych skrobiowych hydralizatów w przemyśle ziemniaczanym jak równie
