Fosfor to mikropierwiastek niezbędny do utrzymania pełni zdrowia i dobrego samopoczucia człowieka. Wraz z wapniem i witaminą D przyczynią się do zachowania zdrowego stanu układu kostnego. Dzięki niemu zęby są mocne, a nasze stawy funkcjonują bez zarzutu. Ma też kluczowe znaczenie dla właściwego działania układu nerwowego. Niedobór fosforu w organizmie może prowadzić do zmniejszenia gęstości kości, a co za tym idzie, przyczynić się do rozwoju osteoporozy. Przyczyną deficytu pierwiastka w organizmie najczęściej jest monotonna, nieodpowiednio zbilansowana dieta, a także przyjmowanie niektórych leków obniżających wchłanianie fosforu z pożywienia. Z dalszej części artykułu dowiesz się, jakie właściwości ma fosfor, jakie produkty są bogate w ten pierwiastek, a także jakie mogą być konsekwencje długotrwałego niedoboru fosforu w organizmie.
Właściwości fosforu
Fosfor jest jednym z pierwiastków mineralnych odpowiedzialnych za prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Pomimo tego, że jest go w naszym ciele stosunkowo niewiele, jest on składnikiem każdej komórki organizmu. Największe pokłady fosforu znajdują się w kościach i zębach, gdzie obecny jest w postaci fosforanów nieorganicznych. To właśnie dzięki niemu nasze dziąsła i zęby są zdrowe, a kości i stawy pozostają w dobrym stanie. Jest on obecny także w tkankach mięśni, serca oraz mózgu.
Mikroelement bierze udział w przemianie i uwalnianiu energii do komórek poprzez syntezę skrobi i tłuszczów. Dzięki niemu pokarm zostaje przetworzony na energię, która następnie przekłada się na pracę mięśni. Fosfor wchodzi w skład związków wysokoenergetycznych: ATP i GTP. Jest on obecny w kwasach nukleinowych (DNA i RNA) tworzących kod genetyczny, dlatego jest ważnym nośnikiem informacji genetycznej. Wiele związków i enzymów, aby mogło działać prawidłowo, musi zostać ufosforyzowanych, dlatego przy niedoborze tego pierwiastka organizm może wykazywać zaburzenia w funkcjonowaniu. Ponadto pierwiastek uczestniczy w przewodzeniu bodźców nerwowych i pomaga w utrzymaniu równowagi kwasowo-zasadowej organizmu.
Fosfor – rola w organizmie
Najważniejszym zadaniem fosforu jest mineralizacja kości i zębów, dzięki czemu są one mocne i zdrowe. Pozostałe pokłady tego składnika obecne są w tkankach miękkich i błonach komórkowych, do budowy których również jest on niezbędny. Fosfor odpowiada za prawidłową pracę nerek, wspiera pracę serca oraz przyspiesza regenerację uszkodzonych tkanek ciała. Chroni organizm przed schorzeniami i umożliwia jego sprawne funkcjonowanie na co dzień, a także podtrzymuje ogólną witalność. Mikroelement zapewnia również prawidłowe funkcjonowanie mózgu.
Występowanie fosforu
Do zaspokojenia dziennego zapotrzebowania na fosfor, wystarczy stosować urozmaiconą, bogatą w składniki odżywcze i minerały dietę. Fosfor nieorganiczny jest składnikiem prawie wszystkich produktów spożywczych przyjmowanych przez nas każdego dnia. Najlepszym źródłem fosforu jest ser podpuszczkowy, nie brakuje go także w kaszy gryczanej, konserwach rybnych i rybach wędzonych spożywanych łącznie z ośćmi. Produktami, które zawierają w swoim składzie fosfor są także jaja, ser żółty, mleko i jego przetwory, sezam, orzechy, migdały, nasiona słonecznika, pestki dyni, grzyby, ciemna czekolada, kakao, ryż brązowy, otręby i wędliny.
Chcąc uzupełnić niedobory fosforu w organizmie najlepiej sięgnąć po warzywa oraz produkty zbożowe, w których wspomnianego pierwiastka jest całkiem sporo. Należy przy tym pamiętać, że zbyt duże ilości fosforu w diecie prowadzą do ucieczki wapnia z organizmu i kości, co może być bezpośrednią przyczyną rozwoju osteopenii czy osteoporozy, dlatego należy komponować codzienny jadłospis w taki sposób, by zawierał odpowiednie dawki nie tylko fosforu, ale też wapnia.
Dzienne zapotrzebowanie na fosfor
Dobowa dawka fosforu zależna jest od płci i wieku. Poniżej przedstawione zostało zalecane dzienne spożycie fosforu dla osób w określonym przedziale wiekowym:
- niemowlęta – 150 mg,
- dzieci oo 5. miesiąca życia do 1. roku życia – 300 mg,
- dzieci od 1. do 3. lat – 460 mg,
- dzieci od 4. do 6. lat – 500 mg,
- dzieci od 6 do 9 lat – 600 mg,
- dziewczęta i chłopcy od 10 do 18 lat – 1250 mg,
- dorośli – 700 mg.
Powyższe wskazania jasno pokazują, że zwiększone zapotrzebowanie na fosfor wykazują organizmy osób w wieku dojrzewania, potem nie potrzeba go aż tak dużo. Większych ilości tego pierwiastka mogą wymagać także organizmy kobiet w ciąży, a także w okresie laktacji.
Fosfor – objawy niedoboru
Ze względu na różnorodność produktów spożywczych, które obfitują w fosfor, jego niedobór jest bardzo rzadko spotykany. Do deficytu tego pierwiastka może dojść u osób z chorobą alkoholową, niedożywionych, z zaburzeniami wchłaniania i żywionych pozajelitowo. Częstymi przyczynami niedoboru fosforu w organizmie są także: dieta ubogobiałkowa, niedobór witaminy D, diety odchudzające, długotrwałe wymioty i biegunka, przyjmowanie leków steroidowych przeciwzapalnych, przeszczepy nerek i niedoczynność przytarczyc. Osoby, u których doszło do rozległych oparzeń, powinny przyjmować produkty bogate w fosfor, jako że pierwiastek przemieścił się do uszkodzonych tkanek, przez co w pozostałych może pojawić się jego niedobór.
Niedoborowi fosforu (fosfatemia) towarzyszą:
- bóle kości i stawów,
- wymioty,
- biegunka,
- zaburzenia układu nerwowego,
- drgawki,
- przykurcze mięśni,
- zaburzenia pracy serca,
- upośledzenia siły mięśni oddechowych,
- niedokrwienie narządów,
- niedokrwistość hemolityczna,
- spadek odporności,
- osteopenia,
- osteoporoza,
- niewydolność nerek,
- brak apetytu.
U osób mających zbyt niskie stężenie fosforu we krwi pojawia się także nadmierne wydalanie magnezu, glukozy i wapnia z organizmu.
Fosfor – objawy nadmiaru
Do nadmiaru fosforu w organizmie może dojść na skutek nadmiernego spożywania produktów bogatych w fosfor (bardzo rzadko) lub suplementacji produktami z pierwiastkiem w składzie, jak również w wyniku niewydolności nerek czy nieprawidłowości w funkcjonowaniu organizmu, w którym fosfor z kości lub komórek uwalnia się.
Zbyt duże stężenie pierwiastka w organizmie może powodować porowatość kości oraz prowadzić do zwapnienia tkanek miękkich. Niektórzy naukowcy twierdzą, że nadmiar fosforu w organizmach dzieci może być przyczyną nadpobudliwości, autyzmu, a nawet schizofrenii. Objawami przedawkowania fosforu są nudności, wymioty i biegunka.
Trzeba mieć też na uwadze, że zbyt duża ilość fosforu w organizmie może ograniczać wchłanianie innych składników mineralnych z pożywienia, np. żelaza, cynku, wapnia, magnezu czy miedzi. Dlatego tak ważne jest, by utrzymać równowagę pomiędzy wymienionymi pierwiastkami w diecie.
Dieta czy suplementy diety?
Przestrzeganie odpowiednio zbilansowanej diety wystarczy, aby każdego dnia dostarczyć organizmowi właściwej dla niego dawki fosforu. W uzasadnionych przypadkach warto jednak sięgnąć po suplementy diety z fosforem w składzie. Dzięki nim można w stosunkowo krótkim czasie uzupełnić niedobór pierwiastka w organizmie i wyeliminować objawy wynikające ze zbyt małej jego ilości.
Przed rozpoczęciem suplementacji warto skonsultować się z lekarzem. Być może zleci on wykonanie dodatkowych badań, na podstawie których będzie można stwierdzić, czy suplementacja fosforem rzeczywiście jest konieczna. Badanie fosforu nieorganicznego wykonuje się na podstawie badania krwi lub moczu. Do badania należy przystąpić na czczo, krew pobierana jest z żyły łokciowej i wysyłana do analiz. Badania wykonuje się również z porannego moczu oddanego na czczo.
Źródło:
https://portal.abczdrowie.pl/fosfor-rola-w-organizmie-wystepowanie-dawkowanie-nadmiar-niedobor
https://portal.abczdrowie.pl/niedobor-fosforu
http://www.poradnikzdrowie.pl/zywienie/zasady-zywienia/fosfor-wlasciwosci-jakie-funkcje-w-organizmie-pelni-fosfor_34353.html
http://www.ekologia.pl/kobieta/zdrowie/fosfor-p-wlasciwosci-i-rola-w-organizmie-skutki-niedoboru-i-nadmiaru,20947.html
