Chlor kojarzony jest głównie z basenami, gdzie dodaje się go do wody ze względu na jego właściwości dezynfekujące. Na pływalni chlor oczyszcza wodę z chorobotwórczych bakterii, a tą płynącą w kranach uzdatnia do picia. Chlor, czyli pierwiastek chemiczny z rodziny fluorowców, jest silnym utleniaczem, wybielaczem i środkiem dezynfekującym. Mało kto jednak wie, że makroelement ten ma ogromny wpływ na zdrowie, w pozytywnym tego słowa znaczeniu. Pełni wiele istotnych ról w organizmie, dlatego prawidłowe funkcjonowanie bez chloru byłoby zwyczajnie niemożliwe. Chlor reguluje gospodarkę wodno-elektrolitową i odpowiada za równowagę kwasowo-zasadową. Jakie jeszcze właściwości ma chlor? Gdzie chloru jest najwięcej? Jakie jest zalecane dzienne spożycie chloru? Jakie są objawy nadmiaru i niedoboru tego pierwiastka w organizmie? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w dalszej części artykułu.
Właściwości chloru
Chlor jest pierwiastkiem mineralnym, zaliczanym do elektrolitów. W organizmie ludzkim pierwiastek występuje w postaci anionu (jonu ujemnego) chlorkowego i najwięcej (bo aż 70proc.) jest go w płynach pozakomórkowych, przede wszystkim w osoczu krwi. Sporo chloru jest też w żołądku i ślinie, gdyż jest składnikiem soków trawiennych. Ponadto odkłada się w skórze i kościach. W czystej postaci chlor jest gazem o nieprzyjemnym, duszącym wręcz zapachu, w stężeniach przewyższających normę stanowiącym truciznę dla organizmu. Śmiertelna ilość chloru w powietrzu to 1000 ppm, ale już przy stężeniu 3,5 ppm można wyraźnie wyczuć jego obecność.
Bakteriobójczy chlor eliminuje zalegające w wodociągach drobnoustroje, a także pełni rolę substancji odkażającej wodę w publicznych kąpieliskach. Jak się okazuje, chlor ma także zdolność do zabijania grzybów, wirusów i prątków, dlatego wykorzystywany jest do produkcji środków odkażających oraz wybielaczy. Specyfiki na bazie chlorku sodu służą m.in. do czyszczenia łazienki, stołów operacyjnych i narzędzi chirurgicznych.
Chlor – rola w organizmie
Właściwa ilość chloru w organizmie odpowiada za równowagę kwasowo-zasadową, czyli za utrzymanie odpowiedniego stosunku kationów do anionów w płynach ustrojowych. Równowaga ta jest czynnikiem bezpośrednio warunkującym odczyn pH krwi (pH – miara kwasowości lub zasadowości) i prawidłowy przebieg procesów życiowych. Zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej mogą prowadzić do wystąpienia kwasicy lub zasadowicy – chorób zagrażających życiu.
Jony chlorkowe, wraz z jonami sodowymi i potasowymi, odpowiadają za zachowanie równowagi w gospodarce wodno-elektrolitowej organizmu. Dzięki temu wewnątrz komórek utrzymuje się prawidłowy poziom płynów oraz poprawnie przebiega proces osmozy. Niedobór elektrolitów może mieć przykre w skutkach konsekwencje, gdyż może prowadzić do ogólnego osłabienia organizmu, obrzęków i zaburzeń pracy serca. Warto zaznaczyć, że metabolizm chloru jest bezpośrednio związany z metabolizmem sodu, dlatego wraz ze spadkiem lub wzrostem tego drugiego pierwiastka występują podobne zmiany pierwszego.
Chlor ma też niebagatelne znaczenie przy wchłanianiu witaminy B12, a jego obecność w znajdującym się w soku żołądkowym kwasie solnym zapewnia odpowiednie warunki do trawienia pokarmu.
Występowanie chloru
Zbyt niskie stężenie chloru w organizmie można bardzo łatwo uzupełnić dzięki soli kuchennej, w której jest go całkiem sporo, gdyż jest ona chemicznym połączeniem chloru z sodem. Trzeba jednak pamiętać, że dziennie powinniśmy spożywać maksymalnie 1 łyżeczkę soli. Warto mieć też na uwadze, że sól obecna jest w większości produktów spożywczych takich jak chleb, wędlina czy żółty ser, dlatego konieczne jest kontrolowanie ilości dodawanej do samodzielnie przygotowywanych potraw soli.
Duże dawki chloru są także w mięsie, rybach, mleku i wodzie mineralnej, dlatego odpowiednio zbilansowana dieta jest w stanie dostarczyć organizmowi odpowiednią dla niego ilość pierwiastka.
Dzienne zapotrzebowanie na chlor
Zalecane dobowe spożycie chloru zależy od płci i wieku. Normy na chlor zostały ustalone w oparciu o wartości przyjęte dla sodu. Przyjęto, że 1 mmolowi sodu, czyli 23 mg pierwiastka w diecie odpowiada 1 mmol chloru, tj. 35,5 mg. Poniżej przedstawiono dzienne zapotrzebowanie na chlor dla poszczególnych grup ludności:
- dzieci do 5. miesiąca życia – 190 mg,
- dzieci od 5. miesiąca życia do roku – 570 mg,
- dzieci od 1. do 3. roku życia – 1150 mg,
- dzieci od 4. do 6. roku życia – 1550 mg,
- dzieci od 7. do 9. roku życia – 1850 mg,
- chłopcy i dziewczęta od 10. do 12. roku życia – 2000 mg,
- chłopcy i dziewczęta od 13. do 18. roku życia – 2300 mg,
- dorośli od 19. do 50. roku życia – 2300 mg,
- dorośli od 51. do 65. roku życia – 2150 mg,
- dorośli od 66. do 77. roku życia – 2000 mg,
- dorośli powyżej 77. roku życia – 1850 mg.
Na podstawie powyższych danych można stwierdzić, że do pewnego wieku dzienne zapotrzebowanie na chlor rośnie, a po jego przekroczeniu zaczyna spadać. Nieco więcej chloru niż zazwyczaj powinny swoim organizmom dostarczać kobiety w ciąży i w okresie karmienia – 2300 mg na dobę.
Chlor – objawy niedoboru
Chlor, choć z jednej strony niebezpieczny, jest bardzo ważny dla organizmu ludzkiego. Deficyt pierwiastka zaburza jego prawidłowe funkcjonowanie i wpływa na zdrowie. Niedobór chloru (hipochloremia) może być przyczyną nadmiernego pocenia się, biegunek i wymiotów, a także stosowania leków moczopędnych (chlor usuwany jest z organizmu wraz z moczem i potem). Z drugiej jednak strony, zbyt niskie stężenie chloru w organizmie w wyniku zaburzenia procesów trawiennych także prowadzi do nudności i wymiotów. Powodem hipochloremii może być także hiperproteinemia (nadmiar białka całkowitego w organizmie) oraz przyjmowanie płynów bezelektrolitowych.
Zbyt niskie stężenie chloru w organizmie sprawia, że mięśnie tracą zdolność do prawidłowego przesyłania impulsów nerwowych, osłabiona zostaje również pamięć i koncentracja. W niektórych przypadkach dochodzi do wzrostu pH krwi powyżej 7,45, przez co pojawia się zasadowica metaboliczna. Charakterystycznymi objawami niedoboru chloru w organizmie są bolesne skurcze mięśni, drgawki, zmęczenie oraz ból i zawroty głowy.
Chlor – objawy nadmiaru
Nie tylko niedobór chloru w organizmie jest groźny, również jego nadmiar może mieć negatywny wpływ na zdrowie i samopoczucie. Zbyt wysokie stężenie makroelementu może pojawić się w zespole Cushinga i towarzyszy chorobom nerek. Przyczyną nadmiaru chloru (hiperchloremii) może być wysokosodowa dieta, nadmierna utrata wodorowęglanów przez przewód pokarmowy, ale też hiperproteinemia, czyli zmniejszona ilość białka całkowitego we krwi. Hiperchloremia może wystąpić również na skutek zagęszczenia krwi będącego wynikiem odwodnienia.
Objawy nadmiaru chloru w organizmie są bardzo podobne do oznak niedoboru tego samego pierwiastka i są to m.in. zaburzenia ze strony układu nerwowo-mięśniowego. Równie dobrze może też nastąpić rozwój kwasicy metabolicznej (pH krwi spada poniżej 7,35). Objawami tego stanu jest przyspieszona praca serca, trudności z oddychaniem, ogólne zmęczenie, nudności i wymioty.
Dieta czy suplementy diety?
Przy niewielkich niedoborach pierwiastka w organizmie ma konieczności sięgania po suplementy diety na bazie chloru, deficyt można uzupełnić przy pomocy zwykłej soli kuchennej. W uzasadnionych przypadkach warto jednak zastosować dodatkową suplementację. Tabletki z chlorem w składzie mogą przyjmować osoby po ukończeniu 55. roku życia oraz kobiety w ciąży i karmiące piersią, gdyż ich organizmy wykazują większe zapotrzebowanie na chlor, niż organizmy innych ludzi. Suplementację zaleca się również osobom nadużywającym alkoholu lub narkotyków, narażonym na stres, sportowcom oraz osobom regularnie wykonującym intensywne treningi, a także tym, którzy ulegli poważnym zranieniom lub poparzeniom.
Źródło:
http://www.ekologia.pl/kobieta/zdrowie/chlor-cl-wlasciwosci-fizyczne-i-chemiczne-zastosowanie-i-wystepowanie,20659.html
http://www.poradnikzdrowie.pl/zywienie/zasady-zywienia/chlor-a-zdrowie-jakie-funkcje-w-organizmie-pelni-chlor_40722.html
