Czy zastanawiałeś się kiedykolwiek jakie substancje są szkodliwe dla zdrowia? Wielu z nas podczas zakupów nie zwraca uwagi na etykiety. Produkty, które spożywamy, posiadają wiele szkodliwych substancji, których powinniśmy unikać. Substancje te szkodzą naszemu zdrowiu. W dzisiejszym artykule odpowiemy na pytanie: dlaczego tańszy zamiennik cukru, syrop glukozowo-fruktozowy jest niezdrowy?

Syrop glukozowy, a syrop glukozowo-fruktozowy – różnice

Syrop glukozowo-fruktozowy jest wszędzie. Jest dodawany do soków i napojów owocowych, napojów gazowanych i niegazowanych, nektarów, jogurtów, kefirów, maślanek, galaretek, dżemów, deserów, lodów, batonów, wyrobów cukierniczych, pieczywa, przetworów zbożowych, płatków śniadaniowych, zup, sosów, napojów alkoholowych, ketchupów, musztard i innych. Zastąpiono nim cukier, ponieważ jest tańszy i ma dłuższą przydatność do spożycia[1]. Warto nauczyć się rozróżniać syrop glukozowy od syropu-glukozowo-fruktozowego. Jeżeli walczysz z otyłością to powinieneś unikać produktów, w których składzie znajdziesz HFCS.

Syrop glukozowo-fruktozowy zawiera 55% glukozy i 45% fruktozy, w przeciwieństwie do syropu glukozowego który zawiera od 40 do 90 % glukozy, która najszybciej się wchłania i powoduje najszybszy wzrost poziomu cukru we krwi. Glukoza jest wchłaniana w całym ciele człowieka, a cały proces jej przekształcania i dystrybucji jest kontrolowany przez szereg mechanizmów. Fruktoza jest dwukrotnie wolniej wchłaniana od glukozy, więc nie powoduje tak szybkiego skoku poziomu cukru we krwi, dzięki czemu nie wymusza ona na trzustce zwiększonej produkcji insuliny.

Niestety większych zalet nie ma, nie jest wykorzystywana w całym organizmie, a tylko w soczewce oka. Jej pozostałości znajdują się w wątrobie, która może przekształcić ją w glukozę, a następnie wykorzystać do odbudowy rezerw glikogenu lub przekształcić ją w tłuszcz, skąd z kolei zostaje przekazana do tkanki tłuszczowej. Dlatego mówi się, że główną przyczyną otyłości jest HFCS Dowiedziono również, że fruktoza sprzyja również podwyższaniu poziomu trójglicerydów we krwi, co z kolei może przyczynić się do rozwoju zmian miażdżycowych[2].

Syrop glukozowo-fruktozowy a fruktoza w owocach

Fruktoza znajduje się również w owocach. Jej zawartość jest różna w zależności od owocu, dlatego warto wiedzieć po jakie owoce sięgać aby dostarczać jej organizmowi w odpowiedniej, a nie zbyt dużej ilości. Najwięcej fruktozy mają owoce mango, bo aż 60 g na owoc, następne w kolejności to pomarańcze – 6 g na owoc. Warto wymienić również daktyle, jabłka, śliwki, morele, figi, banany, kiwi to owoce, które posiadają dużą ilość fruktozy[3]. Fruktoza dostarczana organizmowi z naturalnych owoców ma szereg wartościowych substancji – błonnika pokarmowego, witamin, polifenoli, których nie ma w samym syropie glukozowo-fruktozowym. Warto zwrócić uwagę, że nawet owoce – jeśli spożywane są w nadmiarze – mogą nam zaszkodzić lub zwyczajnie przyczynić się do nadwagi. Szczególnie osoby cierpiące na nietolerancję fruktozy powinny jej unikać.

Syrop glukozowo-fruktozowy – spożywcza trucizna

Syrop glukozowo – fruktozowy (izoglukoza, HFCS –High Fructose Corn Syrup) to roztwór 55% fruktozy, 42% glukozy i 3% wyższych sacharydów, stosowany w przemyśle spożywczym jako substancja słodząca. Początkowo był wytwarzany ze skrobi ziemniaczanej – obecnie, z uwagi na wysoką wydajność jako surowiec do produkcji HFCS wykorzystuje się skrobię kukurydzianą (rzadziej pszeniczną).

Synteza syropu glukozowo – fruktozowego jest procesem złożonym. Najpierw następuje rozkład skrobi do pojedynczych cząsteczek glukozy pod wpływem kwasów, enzymów lub obu tych czynników łącznie. Następnie przeprowadzana jest częściowa izomeryzacja glukozy w celu otrzymania fruktozy. A dopiero potem fruktoza jest zamieniana na tłuszcz.

Ponieważ syrop glukozowo-fruktozowy ma postać bezbarwnej cieczy jest on dodawany do wielu produktów podczas procesów technologicznych, bez rozpuszczania i przygotowywania do odpowiedniego stężenia. Ma niską lepkość, pomimo wysokiego stężenia suchej substancji. To ułatwia producentom rozlewanie, transport, a zwłaszcza dozowanie go w dużych ilościach. Popularna niegdyś sacharoza nie tylko podwyższa koszty produkcji ale także odznacza się dużo większą lepkością. Syrop glukozowo – fruktozowy nie ulega krystalizacji i zapobiega krystalizacji sacharozy, z której czystego roztworu o tak wysokim stężeniu wytrącają się kryształy, co w wielu wyrobach stanowi wadę jakościową[4].

Choroby cywilizacyjne a syrop glukozowo-fruktozowy

Producenci żywności, nie sugerują się naszym zdrowiem, nie interesują ich również choroby cywilizacyjne. Wręcz przeciwnie, dosładzają wszelkie produkty, bo wiedzą, że jak coś jest słodkie sięgamy po to częściej, niż po coś co jest kwaśne czy gorzkie. W konsekwencji produkty dosładzane nas uzależniają, dlatego po nie sięgamy. Niebezpieczne są również wszelkie produkty z oznaczeniem typu light czy sugar free. Niemal co drugi produkt na półce sklepowej ma oznaczenie „bez konserwantów”. Producenci notorycznie oznaczają żywność dosłodzoną syropem glukozowo-fruktozowym jako zdrową czy dietetyczną. Warto więc wyrobić sobie nawyk czytania etykiet i eliminowania produktów dosładzanych substancjami słodzącymi.

Niepokojące są również oszustwa do jakich dopuszczają się wytwórnie żywności, bowiem doskonale kamuflują przed nami fakt, że produkt został sztucznie osłodzony. Syropy glukozowo-fruktozowe często należą do stabilizatorów smaku i zapachu. Najczęściej producenci stosują nieznane nam oznaczenia na etykietach, które nie wskazują na zawartość HFCS. Jeśli w składzie nie uwzględniono bezpośredniej nazwy syropu glukozowo-fruktozowego, może być on ukryty pod inną nazwą np.: syropu kukurydzianego. Syrop glukozowo-fruktozowy jest tylko jednym ze szkodliwych substancji słodzących. Wśród innych słodzików, które są zamiennie wykorzystywane z syropem glukozowo-fruktozowym znajdują się:

 Intensywne substancje słodzące syntetyczne

Aspartan (E951)

Jest około 200 razy słodszy od cukru i ma znacznie mniejszą zawartość kaloryczną, podlega metabolizmowi w naturalny sposób,

Acesulfan K (E 950)

Jest równie słodki jak aspartam, ale nie rozkłada się pod wpływem wysokiej temperatury i nie ma skutków ubocznych,

Sól aspartamowo-acesulfamowa (E 962)

Sacharyna (E 955)

Jest 300-500 razy słodsza niż cukier, ale ma lekko gorzki smak,

Cyklaminiany (E 952-4)

Taumatyna (E 959)

Neohesperydyna DC (E 960)

Sukraloza (E 955)

 Intensywne substancje słodzące półsyntetyczne – poliole

Sorbitol lub syrop sorbitolowy (E420)

Magazynuje się w organizmie i może niekorzystnie wpływać na układ nerwowy, w nadmiarze wywołuje biegunki oraz zaburzenia trawienia,

Mannitol (E 421)

W smaku przypomina cukier i można go stosować do wypieków i gotowania, spożyty w dużej ilości może wywołać biegunkę,

Laktitol,

Glikozydy stewiolowe (E 961),

Dekstroza,

Neotam (E 962),

Izomalt.

Wymienione substancje, zastępujące właściwe nazewnictwo syropu glukozowo-fruktozowego, a wskazujące na zawartość szkodliwych słodzików dodawanych do pożywienia. Pomimo tego, że Unia Europejska ściele określa maksymalny poziom substancji dodatkowej (ADI- Acceptable Daily Intake), w produkowanej żywności nieekologicznej znajduje się coraz więcej substancji dodatkowych, które niejednokrotnie przekraczają wartości odżywcze produktu[5].

Syrop glukozowo-fruktozowy – konsekwencje zdrowotne

Liczne badania dowiodły, że substancje słodzące, głównie syrop glukozowo-fruktozowy przyczynia się do otyłości. Wykazano również, że dodatek substancji słodzących w spożywanych produktach przyczynił się do wzrostu apetytu i w konsekwencji powodował wzrost masy ciała. Taką zależność zauważono podczas badań nad spożyciem napojów słodzonych substancjami słodzącymi. Dietetycy zwrócili uwagę, iż korzystniejsze dla zdrowia jest eliminowanie słodkich produktów z diety niż wykorzystywanie ich niskokalorycznych zamienników, które zwiększają niepohamowany apetyt i prowadzą do nabywania niekorzystnych nawyków żywieniowych[6].

HFCS podwyższa znacznie poziomu cholesterolu, szczególnie frakcji LDL (tak zwany zły cholesterol), jest przyczyną licznych schorzeń układu sercowo-naczyniowego m.in. miażdżycy, zawałów, udarów. Spożywanie syropu glukozowo-fruktozowego jest szczególnie niebezpieczne dla osób, które chorują na dnę moczanową, ponieważ wpływa na podwyższenie kwasu moczowego w organizmie. Syrop glukozowo-fruktozowy spożywany w dużej ilości może przyczynić się do problemów z metabolizmem cukru i cukrzycy typu II. Syrop glukozowo-fruktozowy poprzez zwiększenie poziomu trójglicerydów, wpływa na spadek wrażliwości na leptynę (hormon tkanki tłuszczowej), a więc zaburza uczucie sytości.

Inne konsekwencje zdrowotne z powodu przyjmowania dużej ilości syropu glukozowo-fruktozowego to występowanie zespołu jelita wrażliwego, występowanie nadciśnienia tętniczego, jak również wypłukiwanie z organizmu minerałów tj.: chrom, magnez czy miedź.

Syrop glukozowo-fruktozowy a sacharoza

Zarówno sacharoza (tradycyjny cukier), jak i syrop glukozowo-fruktozowy mają w składzie zarówno glukozę jak i fruktozę, w podobnych proporcjach (w cukrze 50%:50%, a w HFCS 43%:55%). Pomimo tego, że fruktoza w małej ilości dostarczana z owoców charakteryzuje się małym indeksem glikemicznym (IG = 22), w porównaniu do glukozy i innych węglowodanów, w czystej postaci ma o 40% wyższą siłę słodzącą przy wykorzystaniu mniejszej ilości, względem sacharozy. HFCS podobnie jak sacharoza, dostarcza organizmowi pustych kalorii i przyczynia się do nadwagi i problemów metabolicznych. Różnica między syropem glukozowo-fruktozowym a sacharozą polega na tym, że w syropie glukozowo-fruktozowym obie substancje występują w stanie wolnym, a w sacharozie są związane chemicznie[7].

Jeśli wypijemy szklankę wody z trzema łyżeczkami cukru, czy szklankę wody gazowanej – nasz organizm wyprodukuje zbyt dużą ilość insuliny w przeciwieństwie do tego ile jej potrzebuje. Przez spożywanie produktów z syropem glukozowo-fruktozowym jesteśmy narażeni na hiperglikemię. W konsekwencji po spożyciu wysokoprzetworzonej żywności poziom glukozy we krwi podniesie się na krótko. A po 90 minutach od jedzenia spadnie poniżej poziomu, który wykazywaliśmy będąc na czczo. Jest to równie niebezpieczne gdyż nasz organizm uwalnia do krwiobiegu tłuszcz – tak, jakbyśmy byli głodni – ponieważ poziom cukru we krwi spadł zbyt gwałtownie[8].

Jeżeli chcemy dbać o swoje zdrowie powinniśmy uświadomić sobie jakie zagrożenia niesie spożywanie produktów wysokoprzetworzonych i wyeliminować je z naszej diety. Osobom otyłym zaleca się zdrowe odżywianie, dietę bogatą w warzywa i owoce, zastępowanie słodzików i cukru miodem oraz fruktozą pozyskiwaną z jedzenia owoców, przy jednoczesnym zachowaniu umiaru. Osoby cierpiące na nadciśnienie, cukrzycę typu II i inne choroby metaboliczne, jak również insulinooporność powinny zrezygnować z substancji słodzących, a nawet owoców, które zawierają fruktozę.

____________________

[1]. Sadowska J., Rygielska M., Technologiczne i zdrowotne aspekty stosowania syropu wysokofruktozowego do produkcji żywności, “ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość”, 2014, nr 3 (94), s. 14-26.