Paciorkowiec w gardle – jak rozpoznać i jak leczyć?

Ostry ból gardła przy przełykaniu, wysoka gorączka, ból brzucha i nudności to typowe objawy świadczące o rozwoju bakteryjnego zapalenia gardła wywołanego przez paciorkowiec ropny, które leczy się antybiotykami. Paciorkowce oprócz anginy mogą jednak wywoływać szereg innych chorób takich jak zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych czy sepsa, dlatego uznaje się je za groźne patogeny. Czym jest paciorkowiec? Jakie choroby wywołują paciorkowce? Kiedy zgłosić się do lekarza i jak wygląda leczenie? Odpowiadamy!

Paciorkowce – jakie choroby wywołują?

Paciorkowce, a dokładniej to bakterie paciorkowca, są grupą bakterii Gram-dodatnich, odpowiedzialnych za rozwój wielu chorób. Rodzaj tych schorzeń zależy od tego, do jakiej grupy przynależy dany paciorkowiec. Wyróżnia się wiele typów paciorkowców. Do najpopularniejszych zalicza się m.in. paciorkowiec ropotwórczy, paciorkowiec zieleniejący, paciorkowiec kałowy i paciorkowiec bezmleczności.

Są różne grupy paciorkowców, m.in. paciorkowce grupy A (potocznie pneumokoki), zwłaszcza Streptococcus pyogenes, które powodują infekcje górnych dróg oddechowych, w tym zapalenie gardła. Mogą także wywoływać zakażenia miejscowe takie jak róża, czy infekcje ogólnoustrojowe: nekrotyzujące zapalenie powięzi oraz paciorkowcowy zespół wstrząsu toksycznego.

Paciorkowiec z grupy B może z kolei wywołać sepsę lub zapalenie opon mózgowych^1,2.

Paciorkowce z tych i pozostałych grup, w tym z grupy D oraz grup C i G mogą jednak wywoływać znacznie więcej chorób, np. zapalenie płuc, zapalenie ucha środkowego, zapalenie wsierdzia, kłębuszkowe zapalenie nerek, zapalenie stawów i tkanki łącznej, zapalenie mieszków włosowych. Oprócz chorób i dolegliwości wywoływanych przez paciorkowce trzeba uwzględnić też ich powikłania, m.in. gorączkę reumatyczną i wiele innych^1,2.

Jak można zarazić się paciorkowcami?

Przyczyny zakażenia paciorkowcem są różne. Mogą przenosić się przede wszystkim drogą kropelkową lub poprzez bezpośredni kontakt. Paciorkowiec w gardle może wziąć się tam choćby przez zjedzenie nieumytych produktów, dlatego szczególnie zaleca się mycie owoców i warzyw przed ich spożyciem^3,4.

Ryzyko rozwoju zakażenia jest największe w przypadku osób z obniżoną odpornością organizmu. Trzeba jednak wiedzieć, że niektóre paciorkowce występują naturalnie w przewodzie pokarmowym i nie stwarzają zagrożenia dla zdrowia. Niekiedy jednak zaczynają się niekontrolowanie namnażać, przenosząc do innych miejsc, np. jamy ustnej czy dróg moczowych. Paciorkowce są groźne dla wszystkich, w tym w szczególności osób z osłabioną odpornością, starszych i kobiet w ciąży.

Jak rozpoznać infekcję paciorkowcową?

Aby móc wdrożyć odpowiednie leczenie, najpierw trzeba postawić odpowiednią diagnozę. Dlatego należy zgłosić się do lekarza rodzinnego, który przeprowadzi badania i przekaże zalecenia. Infekcja wywołana przez paciorkowce powoduje przede wszystkim silny ból gardła i wysoką gorączkę, dodatkowo może pojawić się obrzęk błony śluzowej, biały nalot na migdałkach, a węzły chłonne są powiększone. W razie podejrzenia anginy paciorkowcowej lekarz może wykonać tzw. szybki test na obecność antygenu PBHA lub pobrać wymaz i skierować go na badanie bakteriologiczne i na podstawie wyników badań podjąć decyzje dotyczące leczenia^3,4.

Leczenie infekcji paciorkowcowej – na czym polega?

Paciorkowiec to bakteria, a infekcje górnych dróg oddechowych wywołane przez bakterie leczy się antybiotykami. Lekiem pierwszego rzutu stosowanym w leczeniu paciorkowcowego zapalenia gardła i migdałków podniebiennych jest fenoksymetylopenicylina, którą przyjmuje się przez 10 dni. Dopiero gdy nie zadziała, lekarz dobiera inny antybiotyk stosownie do potrzeb⁵. W razie ostrego zapalenia gardła dodatkowo stosuje się preparaty wspomagające łagodzenie objawów takie jak tabletki do ssania, np. Chlorchinaldin VP. Jest to lek o działaniu przeciwbakteryjnym, przeciwpierwotniakowym i przeciwgrzybiczym. Hamuje rozwój infekcji, przyspieszając łagodzenie stanu zapalnego⁶.

Bibliografia:

1. Kuchar E. Jaką rolę w wywoływaniu chorób u człowieka odgrywają paciorkowce grupy B i G? Czy można je wykryć w szybkich testach paciorkowcowych i rutynowych posiewach? Czy wywołane nimi zakażenie zagraża wystąpieniem ropnych i późnych powikłań (takich jak w zakażeniu paciorkowcem grupy A) i wymaga leczenia? Jakie leczenie stosować w takich przypadkach?, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2015 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pytania/pediatria/chapter/B25.QA.19.7.4 (dostęp: 2022.11.03.)).
2. Alfred S., Wysocki T., Nowicki R., Paciorkowce grup A, C, G i F. „Killer-bugs” jako wrota zakażeń, patogen zapalenia migdałków i przewlekłego zapalenia zatok (witryna internetowa: https://pg.edu.pl/documents/51719102/57731972/2.pdf (dostęp: 2022.11.03.)).
3. Sawiec P., Mrukowicz J., Szenborn L., Ostre zapalenie gardła i migdałków (angina), Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2021 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.3.3 (dostęp: 2022.11.03.)).
4. Skotnicka B., Wiercińska M., Angina – objawy, przyczyny, leczenie, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2022 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/laryngologia/78438,zapalenie-gardla-i-angina (dostęp: 2022.11.03.)).
5. Dziekiewicz, M., Radzikowski, A. “Angina paciorkowcowa – zasady diagnostyki i leczenia”, Pediatria i Medycyna Rodzinna, 2016, 12.
6. ChPL Chlorchinaldin VP (dostęp: 2022.11.03.).
7. Opracowano na zlecenie partnera Chlorchinaldin