Coraz częściej słyszy się o niekorzystnym wpływie sodu na zdrowie. Nadmiar sodu w organizmie prowadzi do nadciśnienia tętniczego i powoduje choroby ze strony układu sercowo-naczyniowego. Nie można jednak ograniczyć spożywania sodu, gdyż jest to pierwiastek niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Wprawdzie nadmiar sodu może wyrządzić nam ogromną krzywdę, ale jego niedobór jest równie groźny. Zbyt niskie stężenie sodu w organizmie powoduje zaburzenia pracy serca oraz odwodnienie organizmu. Za to odpowiednia ilość pierwiastka sprawia, że serce może prawidłowo pracować, a ciśnienie krwi jest na właściwym poziomie. Sprawdź, jakie jeszcze właściwości ma sód i do czego może doprowadzić jego niedobór lub nadmiar. Z dalszej części artykułu dowiesz się też, jaka jest optymalna dawka sodu w diecie.
Właściwości sodu
Sód wraz z potasem, magnezem i wapniem jest tzw. elektrolitem. Elektrolity to substancje występujące we wszystkich płynach ciała w postaci kationów (jonów dodatnich) lub anionów (jonów ujemnych). Sód w postaci kationu (Na+) jest obecny w płynach zewnątrzkomórkowych organizmu. Organizm dorosłego człowieka zawiera około 92 g sodu, z czego prawie połowa lokuje się w krwi i innych płynach, 1/3 w kościach, natomiast cała reszta wewnątrz komórek organizmu.
Ilość sodu w organizmie jest regulowana przez hormony, które przechodzą do działania, gdy pierwiastka jest zbyt dużo lub zbyt mało. Peptydy natriuretyczne wzmagają usuwanie sodu, co ma miejsce wtedy, gdy stężenie sodu we krwi jest zbyt wysokie, natomiast aldosteron i wazopresyna sprawiają, że sód jest w organizmie zatrzymywany, kiedy jego poziom we krwi zaczyna drastycznie spadać.
Sód – rola w organizmie
Znaczenie sodu w ciele człowieka jest ogromne. Mikropierwiastek ma do spełnienia szereg zadań warunkujących zdrowie i dobre samopoczucie. Jednym z nich jest zapewnienie prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego i mięśniowego. Sód wraz z potasem regulują napięcie mięśniowe (w tym serca) i wpływają na przewodzenie bodźców w komórkach nerwowych. Ponadto sód reguluje ilość znajdujących się w organizmie ludzkim płynów, a co za tym idzie – odpowiada za gospodarkę wodną. Zatrzymuje wodę w organizmie i decyduje o tym, jak będzie wyglądać jej rozmieszczenie. Chroni organizm przed nadmierną utratą płynów. Sód bierze też czynny udział w aktywnym wchłanianiu wielu składników odżywczych (np. glukozy i aminokwasów) oraz umożliwia transport białek, jak i węglowodanów do wszystkich tkanek ciała. Pierwiastek uczestniczy również w utrzymaniu odpowiedniego pH, czyli równowagi kwasowo-zasadowej organizmu.
Występowanie sodu
Podstawowym źródłem sodu jest sól kamienna, dlatego sód znajdziemy wszędzie tam, gdzie jest ona obecna. Najwięcej sodu jest w produktach wysoko przetworzonych takich jak zupy z torebki czy gotowe dania, przyprawy typu Vegeta czy kostki bulionowe. Pierwiastek znajduje się również we wszystkich tych produktach spożywczych, do których jest sól dodawana, obfitują w niego wędliny, sery żółte, pasztety czy parówki. Znikome ilości sodu zawierają otręby pszenne i płatki owsiane, niewielkie ilości mikropierwiastka znaleźć można w serach twarogowych. Dieta bogata w przetwory mięsne, sery dojrzewające oraz topione i niektóre produkty śniadaniowe, takie jak płatki kukurydziane, żytnie i pszenne, słone przekąski, produkty kiszone i konserwy, jest w stanie zaspokoić dzienne zapotrzebowanie na sód.
Warto też mieć na uwadze to, że sami często dosalamy potrawy, dostarczając tym samym organizmowi większych dawek sodu. W ten sposób nie jest trudno przekroczyć odpowiednią ilość soli, jaka jest nam wystarczająca do prawidłowego funkcjonowania. Pamiętajmy, że dziennie powinniśmy przyjmować jedynie jedną płaską łyżeczkę do herbaty soli, i nie więcej.
Dzienne zapotrzebowanie na sód
Specjaliści z Instytutu Żywności i Żywienia przekonują, że ilości sodu niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu nie zostały jednoznacznie określone. Zapotrzebowanie na sód w dużej mierze zależy od wieku, płci i aktywności fizycznej. U sportowców i osób, które regularnie ćwiczą dochodzi do utraty elektrolitów wraz z dużą ilością potu, dlatego muszą oni szczególnie zadbać o obecność produktów bogatych w sód w swojej diecie. Ilość przyjmowanego sodu powinna być wprost proporcjonalna do tej utraconej wraz z moczem, potem i kałem. Należy też zdawać sobie sprawę z tego, że organizmy dzieci wykazują mniejsze zapotrzebowanie na sód, niż dorośli.
Poniżej zaprezentowane zostały normy dla sodu w diecie w zależności od wieku:
- niemowlęta do 6. miesiąca życia – 120 mg,
- niemowlęta od 6. miesiąca do 1. roku życia – 370 mg,
- dzieci od 1. do 3. roku życia – 750 mg,
- dzieci od 4. do 6. roku życia – 1000 mg,
- dzieci od 7. do 9. roku życia – 1200 mg,
- dzieci od 10. do 12. roku życia – 1300 mg,
- dzieci od 13. do 18. roku życia – 1500 mg,
- dorośli do 50. roku życia – 1500 mg,
- dorośli od 51. do 65. roku życia – 1400 mg,
- dorośli od 66. do 75. roku życia – 1300 mg,
- osoby starsze po ukończeniu 75. roku życia – 1200 mg.
Sód – objawy niedoboru
Niedobór sodu w organizmie to inaczej hiponatremia. Do zbyt niskiego stężenia pierwiastka w organizmie dochodzi najczęściej na skutek biegunki lub wymiotów. Duża utrata jonów sodu wraz z potem ma miejsce podczas pracy fizycznej, uprawiania sportów lub podczas upałów. Brak sodu przyczynia się do rozrzedzenia krwi, ale też może prowadzić do odwodnienia organizmu, co jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia.
Charakterystyczne objawy niedoboru sodu w organizmie to:
- zaburzenia pracy serca,
- skurcze mięśni,
- bóle i zawroty głowy,
- utraty przytomności,
- suchość skóry i błon śluzowych,
- obniżenie ciśnienia krwi,
- zaburzenia koncentracji,
- utrata apetytu,
- drżenie mięśni,
- problemy z pamięcią.
Sód – objawy nadmiaru
Z kolei nadmiar sodu w organizmie to hipernatremia. Przyczynia się do zatrzymywania wody w organizmie, wskutek czego powstają obrzęki nóg. Kolejną groźną konsekwencją nagromadzenia sodu w organizmie jest wystąpienie nadciśnienia tętniczego krwi. Dochodzi do zwiększenia ciśnienia krwi i jednoczesnego zwężenia naczyń krwionośnych, dlatego stan ten może być bezpośrednią przyczyną wystąpienia udaru krwotocznego mózgu. Zbyt duża ilość soli w diecie może też prowadzić do rozwoju raka żołądka. Dlatego tak ważne jest, aby w miarę możliwości intensywnie nie dosalać przygotowywanych samodzielnie potraw. Mając na uwadze swoje zdrowie i dobre samopoczucie, trzeba dodawać mniej soli do jedzenia, gdyż w większości wysoko przetworzonych produktów i tak są już jej spore pokłady.
Warto też wspomnieć, że osoby cierpiące na nadciśnienie tętnicze i spożywające duże ilości soli będą musiały dostarczać swoim organizmom większych dawek magnezu. Sód przyczynia się również do wzmożonego wydalania wapnia z organizmu. A jak wiadomo, im mniej wapnia, tym sód bardziej wpływa na ciśnienie tętnicze krwi. Informacje te są szczególnie ważne dla osób mających problemy z nadciśnieniem.
Dieta czy suplementy diety?
Jeśli nie istnieją wyraźnie wskazania do tego, by stosować suplementy diety z sodem w składzie, nie ma konieczności sięgania po tabletki. Prawidłowo zbilansowana dieta jest w stanie dostarczyć organizmowi odpowiednią ilość składnika. Niestety podczas zatrucia pokarmowego, któremu towarzyszą wymioty i biegunka, może dojść do odwodnienia i hiponatremii. Aby zapobiec przykrym konsekwencjom takiego stanu warto nabyć w aptece płyny elektrolitowe. Przywracanie dostatecznego stężenia sodu w organizmie przy użyciu suplementów diety z sodem ma miejsce u pacjentów, u których stwierdzona została hiponatremia. Przed rozpoczęciem suplementacji warto jednak skonsultować się z lekarzem, który poinformuje, jak powinna przebiegać kuracja.
Źródło:
http://www.poradnikzdrowie.pl/zywienie/zasady-zywienia/sod-pierwiastek-wazny-dla-serca-i-nie-tylko_36558.html
http://www.ekologia.pl/kobieta/zdrowie/sod-na-zapotrzebowanie-na-sod-wlasciwosci-rola-sodu-w-organizmie-i-jego-niedobory,21040.html
https://portal.abczdrowie.pl/sod-w-organizmie
http://bazawitamin.net/sod/
