Witamina K jest jedną z najważniejszych witamin dla naszego organizmu. Dbając o zdrowie układu kostnego każdy z nas pamięta, jak ważna jest właściwa podaż witaminy D i wapnia, mało kto jednak wie, że witamina K również ma swój udział w prawidłowym rozwoju kości. Bierze udział w homeostazie wapnia, jest niezbędna dla prawidłowej mineralizacji kości i chroni nas przed niebezpiecznym dla zdrowia „paradoksem wapnia”. Dodatkowo odpowiada za właściwą krzepliwość krwi. Właściwości witaminy K sprawiają, że zapobiega ona tworzeniu się skrzepów i hamuje krwawienia. Wykazuje też działanie przeciwbólowe, przeciwzapalne i przeciwbakteryjne. Można ją znaleźć w warzywach i owocach, jak również produktach pochodzenia zwierzęcego. Jaki jeszcze funkcje pełni witamina K w organizmie? W jakich produktach można ją znaleźć? Jakie są objawy i skutki nadmiaru i niedoboru witaminy K w organizmie? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w dalszej części artykułu.
Znaczenie witaminy K dla organizmu
W skład witaminy K wchodzi witamina K1 (fitomenadion, naturalna) i witamina K2 (menachinon, naturalna) – produkowana przez florę jelitową, a także witamina K3 (menadion, syntetyczna). Należy do grupy witamin rozpuszczalnych w tłuszczach co znaczy tyle, że tłuszcze są niezbędnym składnikiem do jej wchłaniania.
Najważniejszym zadaniem witaminy K jest dbać o prawidłową krzepliwość krwi, a co za tym idzie, zapobiegać krwawieniom wewnętrznym oraz krwotokom.
Homeostaza to zdolność organizmu do samoistnego tamowania krwawienia. Ma w niej swój udział witamina K. Homeostaza może być zapewniona przez:
- skurcz uszkodzonych naczyń,
- przywieranie do brzegów uszkodzonego naczynia krwinek płytkowych,
- krzepnięcie krwi – w tym przypadku główną rolę pełni witamina K,
- zwłóknienie skrzepu poprzez wnikanie fibroblastów i tworzeniu się tkanki łącznej zasklepiającej uszkodzony fragment naczynia.
Witamina K jest niezbędna do produkcji w wątrobie protrombiny (czynnika II), czyli białka osocza, które jest istotne w procesie krzepnięcia krwi, gdyż bierze czynny udział w procesach udaremniających wypływanie krwi w momencie zranienia czy uszkodzenia ciągłości naczyń krwionośnych. Ponadto istnieją przypuszczenia, że witamina K może mieć udział w mineralizacji tkanek. Dotychczas przeprowadzone badania wykazały, że składnik ten ma wpływ na działanie niektórych obecnych w kościach białek. Obecność składników mineralnych w organizmie jest niezbędna dla jego prawidłowego funkcjonowania.
Właściwości witaminy K – kiedy powinno się nią szczególnie wspomóc?
Funkcje witaminy K:
- w chwili zranienia rozpoczyna proces krzepnięcia krwi (bez niej mogłoby dojść do wykrwawienia, a nawet śmierci), zazwyczaj stosowana przed zabiegiem chirurgicznym celem ograniczenia pooperacyjnego krwawienia
- zmniejsza nadmierne krwawienie miesiączkowe
- sprawuje ochronę nad kośćmi, jest wykorzystywana w leczeniu osteoporozy
- usprawnia wykorzystywanie wapnia w organizmie zmniejszając tym samym ryzyko złamań
- zapobiega chorobom nowotworowym
- pomaga pacjentom poddającym się radioterapii
- chroni serce
- minimalizuje i opóźnia odkładanie się płytek miażdżycowych w tętnicach
- zmniejsza poziom cholesterolu LDL w organizmie
- niesie wybawienie dla cery naczynkowej poprawiając jej koloryt
- stosowana do pielęgnacji skóry starczej ze zmianami w obrębie naczyń krwionośnych i dużą skłonnością do siniaków
- umożliwia prawidłowe funkcjonowanie układu kostnego
- zapobiega skazie krwotocznej u noworodków
Witamina K – niedobór i skutki niedoboru
U osób nie mających problemów ze zdrowiem rzadko kiedy występują niedobory witaminy K, gdyż w ich organizmach produkowana jest odpowiednia jej ilość. Czasami jej deficyt ma miejsce u noworodków, ponieważ w ich jelitach nie ma jeszcze bakterii, które odpowiadają za jej produkcję. W czasie ciąży ograniczone jest również przechodzenie witaminy K przez łożysko, a noworodek zużywa całe zgromadzone zapasy tuż po porodzie. Niedostateczne stężenie witaminy K może doprowadzić do krwawienia, dlatego też dziecku zaraz po urodzeniu profilaktycznie w iniekcji podawana jest jedna dawka witaminy K. Podaje się ją niemowlętom 2 razy dziennie doustnie do 3. miesiąca życia.
Przyczyną awitaminozy witaminy K u osób dorosłych może być przyjmowanie preparatów antybiotykowych, które niszczą bakterie odpowiadające za jej produkcję. Może też powstać w przypadku ciężkich chorób jelit i wątroby. Osoby mające zbyt wysoki poziom cholesterolu we krwi i przyjmujące leki na jego obniżenie muszą liczyć się z tym, że hamują one wchłanianie witaminy K. Ponadto u osób starszych, mających problemy kardiologiczne lub po przebytym udarze mózgu, zażywających leki przeciwzakrzepowe działanie witaminy K jest blokowane, co może prowadzić do osteoporozy. Długotrwały deficyt składnika w organizmie zwiększa łamliwość kości.
Objawy niedoboru witaminy K:
- wydłużony czas krzepnięcia krwi
- samoistne krwawienia, wylewy krwi do narządów spowodowane zmniejszonym stężeniem protrombiny
- zbyt obfite krwawienia miesiączkowe
- choroba krwotoczna u noworodków
- zaburzenia wzrostu i rozwoju u niemowląt
- sińce po lżejszym uderzeniu się
- krwawienia z nosa
- długie gojenie się ran
Witamina K – hiperwitaminoza witaminy K, skutki nadmiaru witaminy K
Nadmiar witaminy K w organizmie jest bardzo rzadko spotykany, gdyż produkty żywnościowe (z wyłączeniem roślin zielonolistnych) nie mają jej zbyt wiele w swoim składzie. Duże dawki witaminy K nie są toksyczne, ale mogą stanowić zagrożenie dla osób przyjmujących leki przeciwzakrzepowe. Hiperwitaminoza witaminy K może powodować poty i uczucie gorąca. Witamina K3 wchodząca w skład witaminy K w dawkach przekraczających 5 mg może być przyczyną niedokrwistości hemolitycznej oraz zaburzeń w funkcjonowaniu wątroby. Przedawkowanie u noworodków powoduje ostrą żółtaczkę i uszkodzenia mózgu.
Witamina K – najlepsze źródła - produkty, które są źródłem witaminy K, witamina K – suplementacja
Pierwsza postać witaminy K1 występuje m.in. w warzywach liściastych, w truskawkach, oleju sojowym, a także niektórych produktach pochodzenia zwierzęcego (np. wątroba wołowa, jaja). Rośliny, które nie wytwarzają chlorofilu (zielonego barwnika) pozbawione są witaminy K. Zawartość witaminy K1 w roślinach wytwarzających chlorofil jest do niego proporcjonalna. Duże pokłady tego składnika posiada: rzepa, brokuł, szpinak, sałata, szparagi, brukselka, kapusta i kalafior. Dobrym jego źródłem jest także natka pietruszki, boćwina, niektóre oleje roślinne oraz orzechy. Niewielkie stężenie witaminy K znajdziemy w mięsie i produktach mlecznych, a także w produktach zbożowych i owocach.
Kolejna postać witaminy K – witamina K2 – produkowana jest przez bakterie w jelitach. Z kolei syntetyczna witamina K3 służy do uzupełniania niedoborów i może występować pod postacią rozpuszczalną zarówno w tłuszczach, jak i w wodzie.
Witamina K – dawkowanie i zalecane dzienne spożycie
Norma spożywania witaminy K zależna jest od płci i wieku.
Zalecana dzienna dawka witaminy K:
- niemowlęta – 5-10 µg,
- dzieci 1-3 lat – 15 µg,
- dzieci 4-8 lat – 20 µg,
- dzieci 9-13 lat – 40 µg,
- młodzież 14-18 lat – 50 µg,
- mężczyźni – 65 µg,
- kobiety – 55 µg,
- kobiety w ciąży i karmiące piersią – 55 µg.
W przypadku niedoboru witaminy K w organizmie podawanie jej w suplemencie należy uzgodnić z lekarzem, który dobierze właściwą dawkę. Co prawda witamina K nie jest toksyczna, jednak zbyt duże jej stężenie może być przyczyną rozpadu krwinek czerwonych, niedokrwistości czy nadmiernego pocenia się, a u niemowląt żółtaczki i uszkodzenia komórek.
Źródło:
https://portal.abczdrowie.pl/na-co-witamina-k
https://portal.abczdrowie.pl/witamina-k
http://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/domowa-apteczka/witamina-k-jak-krzepliwosc_38415.html
https://www.spirulina.pl/witaminy-i-mineraly/witaminy/witamina-k/witamina-k-dzialanie-i-zrodla.html
