Wirusowe zapalenie wątroby typu E (WZW E) to choroba zakaźna, która, choć mniej znana niż inne typy wirusowych zapaleń wątroby, stanowi poważne zagrożenie zdrowotne w wielu częściach świata. Powodowana przez wirusa zapalenia wątroby typu E (HEV), choroba ta dotyka głównie wątrobę, prowadząc do jej zapalenia i uszkodzenia. W wielu przypadkach WZW E ma łagodny przebieg, ale w pewnych grupach osób może prowadzić do poważnych powikłań, a nawet śmierci.
Czym jest wirusowe zapalenie wątroby typu E?
WZW E to infekcja wirusowa wywołana przez HEV, wirusa należącego do rodziny Hepeviridae. Wirus ten przenosi się głównie drogą fekalno-oralną, co oznacza, że najczęściej do zakażenia dochodzi przez spożycie skażonej wody lub żywności. W przeciwieństwie do wirusów powodujących zapalenie wątroby typu B czy C, HEV nie przenosi się poprzez krew ani bezpośrednie kontakty międzyludzkie, jak np. stosunki seksualne.
Zakażenie wirusem HEV występuje endemicznie w niektórych regionach świata, zwłaszcza w krajach rozwijających się, gdzie warunki sanitarne pozostawiają wiele do życzenia. Największe zagrożenie związane z WZW E występuje w Azji Południowej i Południowo-Wschodniej, Afryce oraz niektórych regionach Ameryki Łacińskiej.
Objawy wirusowego zapalenia wątroby typu E
Podobnie jak w przypadku innych form wirusowego zapalenia wątroby, WZW E może przebiegać bezobjawowo lub objawiać się szerokim spektrum dolegliwości. Okres inkubacji wirusa wynosi zwykle od 2 do 10 tygodni, co oznacza, że pierwsze objawy mogą pojawić się po dłuższym czasie od zakażenia. W początkowej fazie infekcji pacjenci mogą odczuwać:
- zmęczenie,
- nudności,
- utratę apetytu,
- bóle brzucha,
- gorączkę.
W późniejszych stadiach choroby mogą pojawić się bardziej specyficzne objawy zapalenia wątroby, takie jak:
- zażółcenie skóry i białek oczu (żółtaczka),
- ciemne zabarwienie moczu,
- jasny kał,
- świąd skóry,
- bóle stawów.
W większości przypadków choroba ma łagodny przebieg i ustępuje samoistnie w ciągu kilku tygodni. Jednak w pewnych grupach, zwłaszcza u kobiet w ciąży, osób starszych oraz osób z osłabionym układem odpornościowym, WZW E może prowadzić do poważnych powikłań, w tym do ostrej niewydolności wątroby.
Jak dochodzi do zakażenia wirusem zapalenia wątroby typu E?
Najczęstszą drogą zakażenia HEV jest spożycie skażonej wody lub żywności. W krajach, gdzie WZW E występuje endemicznie, głównym źródłem zakażenia są zanieczyszczone zbiorniki wodne, a także produkty spożywcze, które miały kontakt z wodą lub były nieodpowiednio przetworzone. Często zakażeniu sprzyjają złe warunki sanitarno-higieniczne oraz brak dostępu do czystej wody pitnej.
W krajach rozwiniętych, gdzie HEV występuje rzadziej, głównym źródłem zakażeń są produkty zwierzęce, zwłaszcza mięso wieprzowe oraz dziczyzna. Zakażenia te wynikają z konsumpcji surowego lub niedogotowanego mięsa. HEV jest wirusem, który może występować u zwierząt, zwłaszcza u świń i dzików, i może przenosić się na ludzi w wyniku bezpośredniego kontaktu z zainfekowanym mięsem lub produktami pochodzenia zwierzęcego.
Diagnostyka wirusowego zapalenia wątroby typu E
Rozpoznanie WZW E opiera się na badaniach serologicznych oraz molekularnych. W pierwszym etapie przeprowadza się badania krwi, które mają na celu wykrycie obecności przeciwciał anty-HEV (IgM i IgG). W przypadkach wątpliwych, zwłaszcza u pacjentów z podejrzeniem ciężkiego przebiegu choroby, wykonuje się także testy PCR w celu wykrycia materiału genetycznego wirusa.
Ważne jest, aby w diagnostyce WZW E uwzględnić wywiad epidemiologiczny, zwłaszcza w przypadku pacjentów, którzy przebywali w krajach endemicznych lub mieli kontakt z potencjalnie zakażonymi produktami spożywczymi.
Leczenie i profilaktyka
Obecnie nie istnieje specyficzne leczenie przeciwwirusowe skierowane bezpośrednio przeciwko wirusowi HEV. Leczenie WZW E polega głównie na łagodzeniu objawów i wspieraniu funkcji wątroby, aż do momentu samoistnego ustąpienia infekcji. U większości pacjentów choroba ustępuje bez powikłań, jednak w ciężkich przypadkach, zwłaszcza u osób z grup ryzyka, konieczna może być hospitalizacja oraz intensywne leczenie podtrzymujące.
Najlepszą formą ochrony przed WZW E jest profilaktyka. Osoby podróżujące do krajów o podwyższonym ryzyku zakażenia powinny przestrzegać zasad higieny, unikać spożywania wody z niepewnych źródeł oraz unikać surowego lub niedogotowanego mięsa. W niektórych krajach dostępna jest także szczepionka przeciwko WZW E, jednak jej stosowanie jest ograniczone do określonych grup osób, takich jak podróżnicy czy osoby pracujące w obszarach o wysokim ryzyku zakażenia.
Wirusowe zapalenie wątroby typu E a ciąża
WZW E stanowi szczególne zagrożenie dla kobiet w ciąży, zwłaszcza w trzecim trymestrze. Zakażenie wirusem HEV w czasie ciąży może prowadzić do ciężkiego przebiegu choroby, a nawet do ostrej niewydolności wątroby, która w niektórych przypadkach kończy się śmiercią zarówno matki, jak i dziecka. Wysoka śmiertelność wśród kobiet w ciąży, sięgająca nawet 20-25%, sprawia, że WZW E stanowi jedno z najpoważniejszych zagrożeń zdrowotnych w regionach, gdzie choroba ta występuje endemicznie.
Podsumowanie
Wirusowe zapalenie wątroby typu E to choroba, która mimo stosunkowo rzadkiego występowania w krajach rozwiniętych, stanowi poważne zagrożenie zdrowotne w wielu regionach świata. Świadomość ryzyka, odpowiednia profilaktyka oraz zachowanie zasad higieny mogą znacząco zmniejszyć ryzyko zakażenia. Szczególną uwagę na WZW E powinny zwrócić kobiety w ciąży oraz osoby planujące podróże do krajów endemicznych.
