Wirus HPV (wirus brodawczaka ludzkiego) to niezwykle przebiegły drobnoustrój, który może nie dawać żadnych objawów zewnętrznych przez wiele lat. Niewykryty i nieleczony wirus HPV może siać spustoszenie w naszym organizmie i jest jednym z czynników powodujących powstawanie zmian nowotworowych, co w konsekwencji może prowadzić nawet do śmierci.

Czym jednak dokładnie jest wirus HPV? Jak dochodzi do zakażenia i jak się przed nim chronić? Sprawdź koniecznie!

Czym jest wirus HPV (wirus brodawczaka ludzkiego)?

Wirus HPV (human papilloma virus) nazywany też wirusem brodawczaka ludzkiego to patogen, który – w zależności od podtypu – może powodować wiele różnych schorzeń w organizmie. Jest on odpowiedzialny zarówno za rozwój kurzajek, jak i zmian w obrębie narządów płciowych (tzw. kłykcin kończystych). Statystyki pokazują, że nawet u około 75 – 80 procent osób aktywnych seksualnie może dojść do zakażenia.

Należy też wiedzieć, że wirus wykazuje tropizm wobec błon śluzowych i skóry (odbyt, krtań, okolice narządów płciowych, jama ustna i gardło).

Może on przyjąć formę przejściową po samoistnej regresji lub latami występować w formie utajonej. Utrzymująca się infekcja wraz z innymi sprzyjającymi czynnikami w niektórych przypadkach jest przyczyną powikłań i powoduje np. zakażenie bakteryjne albo doprowadza do nieprawidłowych zmian komórkowych, w tym do powstania nowotworu.

HPV a rak szyjki macicy

Obecnie znamy kilkaset typów wirusa brodawczaka ludzkiego. Najczęściej występujące odmiany wirusa to typ 6 i 11. Natomiast wśród typów, które w wysokim stopniu przyczyniają się do zmian nowotworowych, wymienia się typ 16, 18, 33 oraz 54. Niektóre typy HPV (18 i 16) odpowiadają za rozwój raka szyjki macicy. Nie oznacza to jednak, że za rozwój nowotworu odpowiedzialne są tylko typy wysokoonkogenne.

Wirus HPV – jak dochodzi do zakażenia?

Wirusem brodawczaka ludzkiego można zarazić się na kilka sposobów, jednak do najczęstszych zakażeń dochodzi poprzez kontakty seksualne z osobą zakażoną. Do przyczyn zachorowania zalicza się także wczesne rozpoczęcie współżycia czy częste zmiany partnerów seksualnych. Ryzyko zakażenia wirusem HPV istnieje też wówczas, gdy dochodzi do innych form intymności cielesnej, nie tylko stosunków genitalno-genitalnych, ale również podczas kontaktu oralno-genitalnego czy genitalno-analnego.

Wirus przenosi się także ze śliną i krwią osoby zakażonej. Można się zarazić również poprzez noszenie bielizny czy używanie ręczników i innych przedmiotów higieny osobistej, które należą do osoby chorej (szczególnie gdy zmiany skórne obserwujemy na zewnętrznych narządach płciowych).

Co więcej, do zakażenia wirusem HPV dziecka może dojść w trakcie porodu. Jednak podczas zachowania należytych środków bezpieczeństwa, ryzyko to nie jest wysokie.

Prawdopodobieństwo zachorowania na raka szyjki macicy nasilają działania niepożądane, takie jak:

• stany zapalne dróg rodnych wywołane przez rzęsistki,

• współtowarzyszące inne choroby przenoszone drogą płciową,

• przypadki raka szyjki macicy w rodzinie,

• autoimmunologiczne zapalne choroby reumatyczne,

• palenie papierosów,

• długotrwałe stosowanie antykoncepcji hormonalnej,

• liczne porody i ciąże w młodym wieku,

• nieprawidłowa dieta i niedobory witamin,

• spadek odporności organizmu,

• brak wykonywania badań profilaktycznych,

• radioterapia w okolicy miednicy małej,

• pasywny tryb życia.

Objawy zakażenia wirusem HPV

Niestety, osoby zakażone wirusem brodawczaka ludzkiego HPV, mogą nie mieć żadnych objawów zakażenia w fazie utajonej i subklinicznej. Pierwsze objawy wirusa HPV pojawiają się w momencie, kiedy brodawki, kłykciny i zmiany przednowotworowe są widoczne tzw. gołym okiem. Wtedy też pacjenci skarżą się na swędzenie okolic intymnych, pieczenie i upławy ropne.

Objawy zakażenia HPV to m.in.:

• brodawki na stopach i dłoniach,

• brodawki płciowe i kłykciny kończyste w okolicach narządów płciowych, odbytu, a także w jamie ustnej i na języku,

• świąd i pieczenie w okolicy miejsc intymnych,

• zmiany w obrębie szyjki macicy,

• ból podczas stosunku,

• krwawienia po współżyciu płciowym,

• ropne i brzydko pachnące upławy,

• bóle podbrzusza lub okolic lędźwi,

• krwawienia po menopauzie i inne nieprawidłowe krwawienia, np. międzymiesiączkowe,

• obfite i długie miesiączki,

• trudności w oddawaniu moczu i stolca (czasami kłykciny zlokalizowane są w obrębie cewki moczowej lub odbytu dlatego stanowią mechaniczną przeszkodę),

• dyskomfort ogólny, chrypka.

Objawy HPV mogą być dla chorego mniej lub bardziej dokuczliwe, a brak leczenia i długotrwały wzrost brodawek może prowadzić do poważnych powikłań zdrowotnych, dlatego nigdy nie należy ich lekceważyć.

Fazy zakażenia wirusem HPV

W kontekście wirusa HPV możemy mówić o kilku fazach rozwoju zakażenia. Pierwsza z nich obejmuje czas, który upływa od zakażenia do momentu, w którym pojawiają się pierwsze zmiany na nabłonku pochwy i macicy. Wirus brodawczaka ludzkiego w tej fazie może być wykryty poprzez specjalistyczne badanie wirusologiczne. Wówczas jeszcze badania cytologiczne wyglądają prawidłowo.

Faza utajona czasami utrzymuje się przez bardzo długi czas (kilka lat) i może przejść w fazę subkliniczną, w której występują już widoczne zmiany na nabłonku szyjki macicy lub pochwy. Wtedy właśnie wykrycie wirusa HPV możliwe jest za pomocą badania cytologicznego lub kolposkopowego. Pamiętajmy, aby profilaktyczne badanie cytologiczne wykonywać przynajmniej raz w roku.

Ostatnia faza, nazywana kliniczną, to ta, w której zmiany zauważymy już gołym okiem. Mogą one występować jako kłykciny kończyste, rak szyjki macicy, sromu lub pochwy.

HPV – niebezpieczny nie tylko dla kobiet, ale także dla mężczyzn!

O wirusie HPV najczęściej mówi się w kontekście raka szyjki macicy, jednak wirusy HPV atakują również mężczyzn. Podobnie jak u kobiet, u mężczyzn nie zaobserwujemy gołym okiem objawów zakażenia w fazie utajonej i subklinicznej.

Średni wiek wśród zakażonych mężczyzn to 18-24 lata. Do zakażenia wirusem w tym przypadku także najczęściej dochodzi w czasie stosunków seksualnych.

Na początku, gdy infekcja nie daje żadnych objawów, mężczyźni, którzy są nosicielami, mogą zarażać kolejne partnerki.

HPV może powodować zarówno nieestetyczne brodawki, jak i poważniejsze powikłania, w tym wywołać raka penisa, raka odbytu, a także jamy ustnej i gardła.

Mężczyznę zaniepokoić powinny objawy takie jak świąd, ból lub krwawienie z odbytu, a także powiększenie węzłów chłonnych. Czasami dochodzi też do zaburzenia pracy jelit. Nowotwór prącia we wczesnych stadiach objawiać się może zmianą koloru i grubości skóry.

Jeżeli zauważymy u siebie takie objawy, jak najszybciej należy skonsultować się z lekarzem.

Zakażenie wirusem HPV – profilaktyka i leczenie zakażenia

Najskuteczniejszą metodą leczenia brodawczaka ludzkiego HPV jest profilaktyka, czyli regularne badania, w tym badania cytologiczne i kolposkopowe. Wśród dostępnych metod wykrywania wirusa wyróżnić można także histopatologię i testy HPV, dostępne zarówno dla kobiet, jak i dla mężczyzn. Wczesne wykrycie onkogennego zakażenia HPV jest niezwykle istotne.

Wiele badań dodatkowych i pomocniczych pozwala też określić stopień zaawansowania zakażenia, w tym raka szyjki macicy oraz ocenić stopień rozprzestrzeniania się nowotworu na inne narządy (badania przeprowadza się m.in. za pomocą tomografii, rezonansu, RTG, laparoskopii i innych).

Co ważne, o ile brodawczakiem ludzkim można zarazić się łatwo, o tyle nie każdy nosiciel wirusa zachoruje na nowotwór złośliwy. Wpływ na taki stan rzeczy mają nie tylko indywidualne predyspozycje organizmów i obciążenia genetyczne, ale również prowadzenie zdrowego stylu życia i prawidłowe odżywianie.

Zmiany powstałe w wyniku kontaktu z wirusem często ulegają samoczynnej remisji. Czasami stosuje się także leczenie chirurgiczne, np. kriokoagulację, wycięcie zmiany pętlą elektryczną o wysokiej częstotliwości czy waporyzację laserem CO2.

Test HPV- wskazania do wykonania testu na obecność wirusa

Wskazaniami do wykonania testów wykrywających DNA wirusa brodawczaka ludzkiego są:

• ciąża lub planowanie ciąży,

• przewlekłe i nawracające stany zapalne dróg rodnych,

• niepokojące wyniki cytologii,

• profilaktyka nowotworowa,

• przebyte leczenie raka szyjki macicy lub dysplazji szyjki macicy,

• i inne.

O wszystkich niepokojących nas objawach zdrowotnych powinniśmy powiadomić lekarza pierwszego kontaktu. On z kolei poprowadzi nasze dalsze leczenie i zleci wykonanie badań lub skieruje nas do odpowiednich specjalistów.

Podsumowanie

Wirus brodawczaka ludzkiego HPV jest i będzie obecny w naszym środowisku. Ryzyko zarażenia wirusem wzrasta w czasie podejmowania kontaktów seksualnych, jednak to nie jedyny sposób na dostanie się go do naszego organizmu.

Chociaż nie jesteśmy w stanie całkowicie uchronić się przed zakażeniem, warto prowadzić zdrowy styl życia i stosować odpowiednio zbilansowaną dietę. To skutecznie pozwoli podnieść odporność organizmu, dzięki czemu nie będzie on narażony na nadmierną ekspozycję na czynniki ryzyka.

Pamiętajmy też o profilaktyce, szczepieniach i regularnym badaniach. To skutecznie ograniczy ryzyko zachorowania i późniejszych, ewentualnych powikłań.